Tovush tembiri Ko‘pchilik tovush manbalari past chastotadagi (infratovush) to‘lqinlarni tarqatadi. Portlashlar, dvigatel shovqini, shamol va boshqalar ana shunday manbalarga misol bo‘la oladi. Mazkur to’lqinlar chastotasi past bo‘lganidan, ular uzoq masofalargacha yetib borishi mumkin. Havodagi yadro portlashlarini qayd qilishda mazkur to‘lqinlarning ana shu xususiyatidan foydalaniladi. 50–70 km balandlikda atmosferada ozon qatlami bo‘lib, mazkur qatlam issiqliq nurlanishini juda kuchli yutadi, natijada uning temperaturasi (50–70°C) keskin ortadi. Kuchli portlashning tovushi mazkur qatlamga yetib borgach, undan qaytib, yer sirtiga qaytib keladi. yer sirti bo‘ylab tarqalayotgan tovush sirtning g‘adir–budurliklari hamda havoning turbulent oqimi tufayli vujudga keladigan zichlikning notekisliklarida sochilib, juda tez so‘nadi. Shuning uchun portlash manbai atrofida tovush yaxshi eshitiladigan sohalar bilan tovush eshitilmaydigan sohalar navbatlashib keladi - Ko‘pchilik tovush manbalari past chastotadagi (infratovush) to‘lqinlarni tarqatadi. Portlashlar, dvigatel shovqini, shamol va boshqalar ana shunday manbalarga misol bo‘la oladi. Mazkur to’lqinlar chastotasi past bo‘lganidan, ular uzoq masofalargacha yetib borishi mumkin. Havodagi yadro portlashlarini qayd qilishda mazkur to‘lqinlarning ana shu xususiyatidan foydalaniladi. 50–70 km balandlikda atmosferada ozon qatlami bo‘lib, mazkur qatlam issiqliq nurlanishini juda kuchli yutadi, natijada uning temperaturasi (50–70°C) keskin ortadi. Kuchli portlashning tovushi mazkur qatlamga yetib borgach, undan qaytib, yer sirtiga qaytib keladi. yer sirti bo‘ylab tarqalayotgan tovush sirtning g‘adir–budurliklari hamda havoning turbulent oqimi tufayli vujudga keladigan zichlikning notekisliklarida sochilib, juda tez so‘nadi. Shuning uchun portlash manbai atrofida tovush yaxshi eshitiladigan sohalar bilan tovush eshitilmaydigan sohalar navbatlashib keladi
- Qovushoqlikni o’lchash usullari viskozimetriya deb ataladi, u maqsadlar uchun ishlatiladigan asboblarni esa viskozimetrlar, deb aytiladi. Viskozimetriyaning bir muncha keng tarqalgan usullarini ko‘rib chiqamiz. Puazeyl qonuni formulasiga asoslangan kapillyar usuli: bosim o‘zgarishlarining aniq bir qiymatlarida ma’lum massali suyuqliklarning og‘irlik kuchi ta’siri ostida 37 kapillyarning belgilangan ikki nuqtasi orasidan oqib o‘tish vaqtini hisoblashdan iborat. Turli ko‘rinishdagi kapillyar viskozimetrlar 2.7-rasmda o‘rsatilgan (1- o‘lchov rezervuarlari; Mi va M2 belgilari suyuqlikning rezervuarlardan shu ikki belgi orasidan oqib o‘tish vaqtini hisobga olish uchun qo'yilgan; 2-kapillyarlar; 3- oqib o‘tgan suyuqliklar to‘planadigan idish).
Do'stlaringiz bilan baham: |
