Биогеография фанидан I курс 1 семестр 5140500 – “География ва иқтисодий билим асослари”учун

5
 – 
Amaliy labaratorya ishi. 
 
Tog’ jinslari – petrografiya asoslarini organish. 
 
Yer  po’sti  har  xil  tog’  jinslaridan  tuzilgan,  tog’  jinslari  o’z  navbatida 
mineral agregatlaridan iborat. 
 
Tog’  jinslarining  tarkibi,  tuzilishi,  yer  po’stida  yotish  sharoitlari  ,  yer 
yuzasidagi yoki yer po’stidagi geologic jarayonlar bilan bog’liqdir. Tog’ jinsi 
umumiy tushuncha, har qanday tabiiy birikma tog’ jinsi. Minerallar esa tog’ 
jinsining aniq ifodasi. Minerallarni mineralogiya fani o’rgansa, tog’ jinslarini 
petrologiya  fani organadi.  
Sh  Shorahmedov,  A  M  Qodirov  –  Umuimy  va  tarixiy  geologiyadan 
labaratoriya  mashg’ulotlari  uchun  qo’llanma.  Toshkent  “O’qituvchi”  1988. 
ushbu adabiyotning ikkinchi qism  – tog; jinslari haqida umumiy tushuncha, 
52-betdan  boshlab  quidagi  masalalar  mashg’ulot  davomida  mulohaza 
qilinadi. 
-  tog’  jinslarining  paydo  b’lishi,  cho’kindi,  magmatik,  metamorfik 
jinslarga o’linishi, monomineral va polimineral tushunchalari; 
-  magmatik jinslar, ularning intruzif  – yer ostida yotuvchi jinslar, yer 
ustida qotuvchi jinslar – effuzif jinslarga bo’linishi; 
-  magma tarkibida kremnozyom borligiga ko’ra – 1.Nordon magmatik 
jinslar,  kremnozyom  65-75%.  2.  O’rtacha  magmatik  jinslar  – 
kremnezyom 52-65%. 3. Asosiy magmatik jinslar tarkibida 42-52% 
va Ota asosiy (ultraasosiy) magmatik jinslarga bolinishi aniqlanadi. 
Magmatik  jinslarning  intruzialarini  yer  ostida  yotish  shakllari  -  shtok, 
lakkolit, dayka, batolit, bismalit, fanolitlarni koz oldiga keltirish uchun ularni 
chizmalarini  tahlil  etish  (57-65  betlarni  mustaqil  o’qib  o’rganish).  65-68 
betlar  –  effuzif  jinslar,  qoplamlar,  oqmalarni  o’rganish.    69-79  betlar 
magmatik  jinslar  strukturasi  va  teksturasini  o’rganish.        79-89    betlar  
magmatik  inslar  fizik  xossalarini  o’rganish.  Nordon,  o’rta,  asosiy  va  ultra 
asosiy  ta’rifini  o’rganish.(84-104  betlar)  ular  ilan  foydali  qazilma  konlarini 
o’rganish.  
Uyga vazifa  – xaritalarni tuzish, 105-131 betlar cho’kindi jinslar hosil 
bo’lishi,  muhim  belgilari.  106  bet  34-rasmni  chizib  tahlil  etish.  Organik 
birikmalar 132-bet. 
Uyga  mustaqil  ish  –  O’zbekistonning  ko’mir,  neft,  tuz  konlarini 
O’zbekiston  alasidan  foydalanib  o’rganish.  Metamorfik  tog’  jinslari  (134-
142)  hosil  bo’lishi,  metamorfizm  omillari,  kataklast,  relikt  strukturalarni 
organish, tekistura ularning turlariga alohida ahamiyat berish. 
142-betdan  boshlab154-betgacha  metamorfik  jinslar  va  metamorfizm 
bilan bog’liq foydali qazilmalarni o’rganish. 

---