Biosfera evolutsiyasi va differentsiyasi. Ekosistema tarkibi va mustahkamligi

Noogenez bosqichi. Insoniyat jamiyati paydo bo‘lishi bilan biosfera 
evolutsiyasining noogenez bosqichi boshlandi. Bu bosqichda evolutsiya 
inson ongi ta’sirida, uning mehnat faoli- yati natijasida davom etadi. 

---

Insonning biosfera doirasidagi ongli faoliyati endi uni noosferaga 
aylantiradi. 
Noosfera tushunchasi fanga birinchi marta fransuz geolog olimi 
E.Lerua tomonidan 1927-yilda kiritilgan (yunoncha «noos» — aql
«sfera» — shar so‘zlaridan olingan). V.I. Ver nads kiy ta’biriga ko‘ra, 
noosfera — inson mehnati va ilmiy faoliy ati ta’sirida o‘zgargan 
biosferadir. 
Inson o‘z aql-zakovati bilan biosferada kechadigan biologik 
qonuniyatlarni to‘g‘ri tushunib olishga, biosferaning ekologik 
rivojlanishini idora qila olishga harakat qilishi lozim. Boshqacha qilib 
aytganda, inson o‘z mehnat faoliyati bilan biosfera evolutsiyasi 
qonuniyatlarini buzmasligi lozim. 
XX asrning o‘rtalarida noogenika fani vujudga keldi. Bu fanning 
asosiy vazifasi — texnika progressi natijasida kelib chiqqan inson va 
tabiat o‘zaro munosabatlari buzilishlarini tuzatishidir. 
Boshqacha qilib aytganda, noogenika — bu tinimsiz ilmiytexnikaviy 
progress sharoitida ekologik tanglik kelib chiqishining oldini olish 
choralarini ishlab chiqadigan fandir. 
Noogenika faqat muhofaza funksiyalarinigina bajarib qolmasdan,
Yerda hayot shakllarining xilma-xilligini orttirish, mikroorganizmlar, 
o‘simliklar va hayvonlarning yangi turlarini yaratish choralarini ishlab 
chiqishi lozim. 
Tabiat va inson o‘rtasida doimiy muvozanat yaratishga harakat 
qilishning hojati yo‘q, bunga erishish mumkin ham emas. Biz asosiy 
tarkibiy qismi insoniyat jamiyati bo‘lgan bio- sferaning evolutsiyasini 
ongli boshqarishni o‘rganishimiz lozim. 

---