Biosfera - żywa powłoka ziemi wraz ze środowiskiem życia organizmów, obejmująca powierzchniową warstwę skorupy ziemskiej (litosfera), wszystkie wody (hydrosfera) i dolne warstwy atmosfery (troposfera). Biosfera - żywa powłoka ziemi wraz ze środowiskiem życia organizmów, obejmująca powierzchniową warstwę skorupy ziemskiej (litosfera), wszystkie wody (hydrosfera) i dolne warstwy atmosfery (troposfera).Biosfera obejmuje inne sfery powłoki ziemskiej: litosferę – do głębokości około 3 metrów (poniżej sporadycznie mogą występować jedynie bakterie); hydrosferę – praktycznie w całości, gdyż w każdej wodzie istnieją jakieś formy życia; atmosferę – do wysokości kilkuset metrów, dokąd mogą dolatywać ptaki i owady; niekiedy wyżej biernie unoszone są bakterie i zarodniki; pedosferę– w całości, gdyż z samej definicji gleby wynika, że jest to warstwa biologicznie czynna.Na naszej planecie życie jest wszechobecne – można je spotkać na wysokości 9 tys. metrów, jak i kilka tysięcy metrów pod powierzchnią wody.Biogeografia - zajmuje się badaniem biosfery, która dzieli się na neografie roślin i geografię zwierząt. Biocenoza są to wszystkie organizmy żyjące na określonym terenie, czyli zespół występujących roślin i zamieszkałych zwierząt.Biocenozy wodne- morskie, oceaniczne, śródlądowe.Biocenozy lądowe obejmują biocenozy roślin i zwierząt.
Rośliny są bardzo istotnym składnikiem biosfery. Zróżnicowanie świata roślinnego jest znaczne – dotychczas rozpoznano około 250 tys. gatunków. Rośliny są bardzo istotnym składnikiem biosfery. Zróżnicowanie świata roślinnego jest znaczne – dotychczas rozpoznano około 250 tys. gatunków. Nauką zajmującą się roślinami jest botanika, a ich rozmieszczeniem geobotanika (fitogeografia).Z geograficznego punktu widzenia bardziej przydatne jest posługiwanie się nie gatunkami, lecz formacjami roślinnymi. Obejmują one zbiorowiska roślinne występujące na danym obszarze, które w podobny sposób przystosowały się do warunków naturalnych, np. las liściasty , sawanna kolczasta , step trawiasty (charakterystyczny jest tu też wygląd zewnętrzny formacji oraz dominacja podobnych form życia).Roślinność jest zróżnicowana strefowo i astrefowo, co wynika z odległości od oceanów i mórz oraz wysokości nad poziomem morza.
Strefy krajobrazowe, jak i klimatyczne cechuje układ równoleżnikowy. Jest to związane ze strefami oświetlenia Ziemi. Obowiązuje tu ogólna zasada, że im jest cieplej i wilgotniej tym roślinność staje się bujniejsza. Na przykład gorącą i deszczową strefę równikową porasta wilgotny las równikowy (dżungla), w którym występuje olbrzymia ilość rozmaitych gatunków roślin. Natomiast zimna strefa okołobiegunowa jest w dużej części pokryta lodem i praktycznie pozbawiona jakiejkolwiek roślinności. Strefy krajobrazowe, jak i klimatyczne cechuje układ równoleżnikowy. Jest to związane ze strefami oświetlenia Ziemi. Obowiązuje tu ogólna zasada, że im jest cieplej i wilgotniej tym roślinność staje się bujniejsza. Na przykład gorącą i deszczową strefę równikową porasta wilgotny las równikowy (dżungla), w którym występuje olbrzymia ilość rozmaitych gatunków roślin. Natomiast zimna strefa okołobiegunowa jest w dużej części pokryta lodem i praktycznie pozbawiona jakiejkolwiek roślinności.Począwszy od najwyższych szerokości geograficznych wyróżniono następujące strefy:roślinność antarktyczna i subantarktycznatundralas iglasty (tajga)las liściasty i mieszanysteproślinność śródziemnomorskapustynie i półpustyniesawannasubtropikalny las przejściowywilgotny las równikowy
Piętra roślinności (piętra klimatyczno-roślinne) – układ roślinności w górach, związany ze zmianą klimatu wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza. Zmieniają się niektóre elementy klimatu, takie jak temperatura, roczna suma opadów atmosferycznych i długość okresu wegetacyjnego. Powoduje to stopniowe zastępowanie jednych formacji roślinnych przez inne. Jest to przykład astrefowego środowiska przyrodniczego. Piętra roślinności (piętra klimatyczno-roślinne) – układ roślinności w górach, związany ze zmianą klimatu wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza. Zmieniają się niektóre elementy klimatu, takie jak temperatura, roczna suma opadów atmosferycznych i długość okresu wegetacyjnego. Powoduje to stopniowe zastępowanie jednych formacji roślinnych przez inne. Jest to przykład astrefowego środowiska przyrodniczego.Liczba pięter roślinnych oraz wysokość górnych granic poszczególnych pięter zależy od takich czynników, jak : szerokość geograficzna, wysokość i kierunek przebiegu danego pasma górskiego czy oddziaływanie prądów morskich. Układ piętrowy w wielu pasmach górskich jest niesymetryczny: inaczej granice pięter kształtują się na stokach południowych i północnych, zawietrznych i dowietrznych, o różnej ekspozycji, inaczej na stokach we wnętrzach masywów, a inaczej na ich obrzeżach itp.
Układ pięter w Tatrach
Najniższe jest piętro pogórza (nie występuje w Tatrach), które sięga do wysokości 600-700 m n.p.m.; rosną w nim lasy liściaste złożone głównie z dębów i grabów. Powyżej ukształtował się regiel dolny. Formacją roślinną regla dolnego w Polsce są głównie buczyny, które w większości zostały w ciągu kilkuset ostatnich lat zastąpione sztucznymi borami świerkowymi. Mniejszą rolę odgrywają inne typy lasów, np.: bór świerkowy, jaworzyny. regiel górny strefa między 1250 a 1600 m n.p.m. porastają wysokogórskie lasy świerkowe piętro kosówki złożone z krzewiastych zarośli kosodrzewiny rozciąga się ponad reglem górnym. Jest to piętro zwartych zarośli kosodrzewiny lub olchy zielonej (kosej). Wygląd kosówki zmienia się wraz z wysokością. W Tatrach, w niższych jej partiach kosodrzewina osiąga wysokość do 5 m, w miarę wzrostu wysokości n.p.m. kosodrzewina jest coraz mniejsza, w górnej granicy swojego pionowego zasięgu to tylko płożące się krzewiaste formy o wysokości kilkunastu cm. Najniższe jest piętro pogórza (nie występuje w Tatrach), które sięga do wysokości 600-700 m n.p.m.; rosną w nim lasy liściaste złożone głównie z dębów i grabów. Powyżej ukształtował się regiel dolny. Formacją roślinną regla dolnego w Polsce są głównie buczyny, które w większości zostały w ciągu kilkuset ostatnich lat zastąpione sztucznymi borami świerkowymi. Mniejszą rolę odgrywają inne typy lasów, np.: bór świerkowy, jaworzyny. regiel górny strefa między 1250 a 1600 m n.p.m. porastają wysokogórskie lasy świerkowe piętro kosówki złożone z krzewiastych zarośli kosodrzewiny rozciąga się ponad reglem górnym. Jest to piętro zwartych zarośli kosodrzewiny lub olchy zielonej (kosej). Wygląd kosówki zmienia się wraz z wysokością. W Tatrach, w niższych jej partiach kosodrzewina osiąga wysokość do 5 m, w miarę wzrostu wysokości n.p.m. kosodrzewina jest coraz mniejsza, w górnej granicy swojego pionowego zasięgu to tylko płożące się krzewiaste formy o wysokości kilkunastu cm. Piętro kosówki porastającySuchy WierchOd wysokości 1800 m n.p.m. stoki pokrywają hale – łąki wysokogórskie. Szczytowe partie gór to turnie – nagie skały miejscami tylko porośnięte są przez nieliczne kępki traw, mchów i porostów.
W zupełnie odrębnym środowisku funkcjonuje roślinność mórz, oceanów, jezior i rzek. Rozwinęła się ona przede wszystkim w warstwie wód powierzchniowych, do której docierają promienie słoneczne. Głębiej nie występują już rośliny zielone (fotosyntezujące), a jedynie nieliczne gatunki odżywiające się bez udziału światła. Dno strefy litoralnej (przybrzeżnej) porastają m.in. rozmaite glony (sinice, zielenice, brunatnice, okrzemki, i in.), zaś na wodach otwartych dryfuje plankton roślinny. W wodach słodkich częściej można spotkać rośliny kwiatowe, np. grzybienie (lilie wodne). Roślinność wodna dobrze rozwija się w zbiornikach zakwaszonych. Tworzą się tu najczęściej przybrzeżne łany trzciny, pałki, tataraku i sitowia. Występują także rośliny zakorzenione, o liściach pływających oraz rośliny całkowicie zanurzone. W zupełnie odrębnym środowisku funkcjonuje roślinność mórz, oceanów, jezior i rzek. Rozwinęła się ona przede wszystkim w warstwie wód powierzchniowych, do której docierają promienie słoneczne. Głębiej nie występują już rośliny zielone (fotosyntezujące), a jedynie nieliczne gatunki odżywiające się bez udziału światła. Dno strefy litoralnej (przybrzeżnej) porastają m.in. rozmaite glony (sinice, zielenice, brunatnice, okrzemki, i in.), zaś na wodach otwartych dryfuje plankton roślinny. W wodach słodkich częściej można spotkać rośliny kwiatowe, np. grzybienie (lilie wodne). Roślinność wodna dobrze rozwija się w zbiornikach zakwaszonych. Tworzą się tu najczęściej przybrzeżne łany trzciny, pałki, tataraku i sitowia. Występują także rośliny zakorzenione, o liściach pływających oraz rośliny całkowicie zanurzone.
Zwierzęta opanowały wszystkie środowiska. Występują w zmiennym natężeniu i różnorodności form, od równika po bieguny a także od głębin oceanicznych po najwyższe góry. Opanowały one także dolną część atmosfery i górne warstwy skał. Zwierzęta opanowały wszystkie środowiska. Występują w zmiennym natężeniu i różnorodności form, od równika po bieguny a także od głębin oceanicznych po najwyższe góry. Opanowały one także dolną część atmosfery i górne warstwy skał.O charakterze fauny decyduje środowisko, czyli zespół czynników fizycznych, chemicznych i biotycznych. W każdym miejscu panuje zespół warunków, do których zwierzęta muszą się dostosować. Czynnikami tymi są:Światło, temperatura, wilgotność, ciśnienie, wiatr, wody, gleba, rzeźba terenu, roślinność i człowiek.Dzisiejsze rozmieszczenie zwierząt na Ziemi jest wynikiem ewolucji świata zwierzęcego i przemian oblicza Ziemi (tektoniki globalnej). Na podstawie zasięgów poszczególnych zespołów zwierząt wyodrębnia się krainy zoogeograficzne.Wielkie krainy zoogeograficzne w ogólnych zarysach pokrywają się z kontynentami, mają też wyraźne granice naturalne (np. oceany, wielkie pasma górskie).Wyróżnia się 6 krain zoogeograficznych, przy czym dwie z nich różnią się tak bardzo od innych i od siebie nawzajem, że czasami przypisuje się im rangę jednostek nadrzędnych pozostałym krainom razem wziętym. Nazywa się je wówczas królestwami, natomiast krainy dzielą się na dzielnice.
KRÓLESTWO ARKTOGEA: KRÓLESTWO ARKTOGEA:kraina palearktyczna, obejmującą całą Europę, północną Afrykę aż po Saharę i północną Azję aż po Himalaje; Większość zwierząt należy do rodzin, które występują również w innych krainach . Nie występują tu ssaki naczelne i torbacze. Charakterystyczne zwierzęta: niedźwiedzie, rysie, łosie, renifery, wielbłądy.kraina etiopska, do której zalicza się całą Afrykę na południe od Sahary, wraz z Madagaskarem; charakterystyczne zwierzęta: małpy człekokształtne (goryl i szympans), pawiany, słonie afrykańskie, żyrafy, nosorożce, zebry, antylopy, lwy, strusie, kameleony, pytony. Ze względu na swoją odrębność i izolację Madagaskar wykształcił wiele endemicznych form życia zwierzęcego ( dlatego teraz można wyróżnić w niektórych źródłach krainę madagaskarską)kraina orientalna obejmuje Indie, południowe Chiny i zachodnie wyspy Archipelagu Malajskiego; Charakterystyczne zwierzęta: słonie azjatyckie, niedźwiedzie malajskie, latawce, pandy, małpy wąskonose, papugi, pawie, dzikie kury, żaby latające. Nie ma koniowatych i jeleni.kraina nearktyczna obejmującą Amerykę Północną po środkowy Meksyk; Charakterystyczne zwierzęta: bizony, szopy, skunksy, karibu, woły piżmowe, grzechotniki, wiele ptaków kurowatych. Nie ma jeży, hien i świń.KRÓLESTWO NOTOGEAkraina australijska, obejmująca obszar Australii, Tasmanii, Moluków, Nowej Gwinei, Nowej Zelandii i większości wysp Oceanu Spokojnego; Ze względu na długą izolację rozwinęło się tam wiele rodzin endemicznych, np. kakadu, kazuary, emu. Charakterystyczne zwierzęta to także: kangury, koala, krokodyle i warany oraz wiele ssaków workowatych, stekowce (ssaki jajorodne - dziobak i kolczatka), KRÓLESTWO NEOGEA:kraina neotropikalna obejmująca teren od środkowego Meksyku po Amerykę Południową włącznie; Występuje tu dużo rodzin endemicznych. Charakterystyczne zwierzęta: tapiry, pekari, leniwce, jaguary, szynszyle, nutrie, lamy, małpy szerokonose, nandu, kolibry, tukany, anakondy, boa. Nie ma bydła, owiec, antylop.KRÓLESTWO ANTARKTIS Antarktyda; pingwiny, foki, morsyObecnie dodaje się jeszcze krainę madagaskarską i antarktyczną.
Do'stlaringiz bilan baham: |
