Biriktiriladi. Ish kuni yoki soatlik qilib belgilanadi. Juftlangan usulda haydovchilar mehnatini tashkil etish

 
5.4. Shahar ichi avtobus yo‘nalishlarida “tig’iz soat”larda tashishni 
tashkil etish 
Shahar ichi yo‘nalishlarining boshqa yo‘nalishlardan keskin farq 
qiladigan belgilaridan biri – yo‘lovchilar oqimining kunning soatlari va 
yo‘nalish uzunligi bo‘yicha notekis taqsimlanishi koeffisiyentining 
kattaligidadir. 
“Тig’iz soat”larda yo‘nalishdagi avtobuslar sonining zarur bo‘lgan 
miqdoridan kamligi, ular sig’imidan foydalanish koeffisiyentining birdan 
ortib ketishiga sabab bo‘ladi, natijada transport vositasiga chiqish va 
tushishda hamda unda harakatlanishda juda ko‘p noqulayliklar tug’iladi. 
Bazi yo‘lovchilar boshqa transportlardan foydalanishga majbur bo‘ladilar. 
Agar yo‘nalishlarda yo‘lovchi tashish uchun avtobuslar sonining 
cheklanganligini va “tig’iz soat”larda zarur bo‘lgan qo‘shimcha 
avtobuslarning yo‘qligini hisobga olsak, ko‘rinib turibdiki, yo‘lovchilarga 
yuqori sifatli transport xizmati ko‘rsatish uchun harakatni tashkil etishning 
eng samarali usullarini ishlab chiqsh va qo‘llash zarur bo‘ladi. 
“Тig’iz soat”larda yo‘lovchilar tashishni tashkil etishning ilg’or
usullariga birinchi galda quyidagilarni kiritish mumkin: 
1. Тezkor harakatni tashkil etish; 
2. Ekspress harakatni tashkil etish; 
3. Qisqartirilgan yo‘nalishlarni tashkil etish; 
4. Oxirgi bekatlarda to‘xtash vaqtini qisqartirish hisobiga 
ekspluatatsion tezlikni oshirish, ya’ni, harakat intervalini kamaytirish va 

---

111 
harakat chastotasini oshirish lozim; 
5. Kombinasiyalashgan usulda harakatni tashkil etish.
“Тig’iz” soatlarda harakatni tashkil etishning bazi bir usullarini 
ko‘rib chiqaylik. 
Misol. Avtobusning sig’imi q
n
=50 yo‘lovchi, oddiy yo‘nalishda 
aylanma qatnov vaqti t
ayl
= 100 min, oraliq bekatlarda to‘xtash vaqti t
ob 
=1 
min va oxirgi bekatda to‘xtash vaqti 
t
ox
=5 min. “Тig’iz soat”lardagi 
yo‘lovchilar oqimining maksimal qiymati Q
max
=375 yo‘lovchi/soat bo‘lsin: 
1. Oddiy yo‘nalishda yo‘lovchilarni tashish uchun zarur bo‘lgan avtobuslar 
soni va harakat intervali quyidagicha topiladi: 
.
12
60
50
100
375
)
5
(
max
avt
q
t
Q
А
n
ayl
oddiy
y







; 
.
min
3
,
8
12
100 


y
ayl
А
t
I
2. Тezkor yo‘nalish tashkil etilishi hisobiga oraliqdagi 5 ta bekatda avtobus 
to‘xtamay o‘tsin, u holda:
.
11
60
50
90
375
avt
А
tezkor
y




; 
.
min
2
,
8
11
90 


y
ayl
А
t
I
3. Ekspress yo‘nalish tashkil etilganda:
.
10
60
50
80
375
avt
А
ekspr
y




; 
.
min
8
10
80 


y
ayl
А
t
I
4. Qisqartirilgan yo‘nalish tashkil etilganda, qancha yo‘lovchi 
qisqartirilgan yo‘nalishda, qanchasi oddiy yo‘nalishda tashilishi hamda 
qisqartirilgan yo‘nalishda avtobuslarning aylanma qatnov vaqtlarini 
aniqlash kerak bo‘ladi. Masalan, yo‘nalish bo‘yicha bir soatda Q
max
=375 
yo‘lovchi tashilayotgan bo‘lsin, ulardan Q
qisq
=255 yo‘lovchi qisqartirilgan 
yo‘nalishda tashilsin.
Oddiy yo‘nalishdagi aylanma qatnov vaqti t
ayl
= 100 min, 
qisqartirilgan yo‘nalishda esa t
ayl
= 64 min bo‘lsin. U holda, oddiy 
yo‘nalishda kerak bo‘lgan avtobuslar soni: 

---

112