Birlesken Milletler shólkemi Jobası: I. Kirisiw

1.1.Birlesken Milletler Shólkeminiń dúziliwi
Adamzat tariyxında planetamızda 15 mıńnan aslam urıs bolıp ótken, olarda 3,5 mlrd. tan aslam adam ólgen. Sonıń ushın barlıq dáwirlerde de adamlar kelip shıǵıp atırǵan mashqalalardı tınısh jol menen sheshiw ústinde bas qatırǵan.
Ekinshi Jer-júzilik urıs (1939—1945-jıllar) pitkennen soń, 1945-jılı 24-oktyabrde San-Franciskoda (AQSH) 51 mámleket dúnyada tınıshlıq hám qáwipsizlikti saqlaw maqsetinde BMSH Ustavın imzaladı, onı shın mániste Tınıshlıq konstituciyası dep ataw múmkin. Házirgi kúnde 193 mámleket BMSH aǵzası boldı, sonıń ishinde Ózbekistan da 1992-jılı 2-martta BMSHniń teń huqıqlı aǵzasına aylandı. BMSH ustavına muwapıq BMSH áskeriy kúshleri BMSH Qáwipsizlik Keńesi qararı menen hám onıń basshılıǵında dúziledi hám ámel etedi. Bul áskeriy kúshler tek ǵana ayrıqsha jaǵdaylarda basqa barlıq ilajlar nátiyje bermegende (BMSH Ustavı, 42-statya), tınıshlıq buzılǵanda yamasa oǵan qáwip tuwılǵanda, agressiya jaǵdaylarında (BMSH Ustavı, 39-statya) xalıq aralıq tınıshlıq hám qáwipsizlikti tiklew hám qollap quwatlawǵa xızmet etedi.
Jańa aǵzalar BMSH Qawipsizlik Keńesi usınısına muwapıq, BMSH Bas Assambleyası sheshimi menen qabıl etiledi. BMSH aǵzaları xalıq aralıq qarama qarsılıqlardı tınısh jol menen sheshiwi kerek. Ustav qaǵıydaların mudami buzip turatuǵın mámleket, Qawipsizlik Keńesiniń usınısına muwapıq, Bas Assambleya qararı menen tiykarǵı shólkemleri: Bas Assambleya, Qawipsizlik Keńesi, ekonomikalıq jáne social keńes (EKOSOS), qáwenderlik keńesi, BMSH janındaǵı Xalıq aralıq sud hám BMSH Sekretariyat — Bas xatker hám basqa xızmetkerlerden ibarat. BMSH Bas xatkerleri: Tryugve Li (Norvegiya, 1946—53), Dag Xammarsheld (Shveciya, 1953—61), Ol Tán (Birma, 1961—71), Kurt valdxaym (Avstriya, 1972—81), Xavyer Peres de Kuelyar (Peru, 1982—91), Butros Butros G'oli (Egipet, 1992—97), Kofi Anan (Gana, 1998-y. den). Bas xatkerdi Qawipsizlik Keńesi usınısına muwapıq Bas Assambleya 5-jıl múddetke tayınlaydı. Bas xatker hár-jılı BMSH jumısı haqqinda Bas Assambleyaǵa esabat berip turadı, sekretariyat xızmetkerlerin tayınlaydı. BMSH jáne onıń shólkemleri turaqlı islewin támiyinlewde, Bas Assambleya hám ámelde atqarılıwında járdem beredi. Sekretariyat tómendegi departamentler hám basqarmalarǵa bólinedi: Siyasiy máseleler hám Qawipsizlik Keńesi jumısları departamenti, Ekonomikalıq jáne social máseleler departamenti, qáwenderlik hám óz-ózin basqarmaytuǵın aymaqlar departamenti, Qadaǵalaw basqarması, Xızmetkerler basqarması, Bas xatkerdiń basqarıw mekememesi, Social informaciya basqarması, Konferensiyalarǵa xizmet etiw basqarması, Ulıwma xızmet basqarması, BMSHnıń Jeneva bólimi. BMSH sessiyasi-jılına bir ret shaqırıladı. Qawipsizlik Sovetiniń yamasa BMSH aǵzaları kóbisiniń talabı menen hár qanday másele maydanınan arnawlı sessiyalar shaqırılıwı múmkin. fransuz, rus, ispan hám qitay tilleri bolıp, ingliz, fransuz, ispan tillerinde jumıs júritiledi.