Бизнесда мулк тушунчаси ва мулкчилик шакллари

4.3.Tadbirkorlik shakllari va raqobatning kuchayishi.
Tadbirkorlik shakllari «Tadbirkorlik to‘g‘risida»gi qonunning 5-moddasiga binoan quyidagilardan iborat:
-yakka mexnat faoliyati;
-xususiy tadbirkorlik-ayrim fuqaro tomonidan yellanma mexnatni jalb etish asosida amalga oshiriladi;
-jamoa tadbirkorligi-bir guruh fuqarolar tomonidan amalga oshiriladi;
-hamkorlikdagi tadbirkorlik- yuridik shaxslar va fuqarolarning uz mulklari va mulkiy huquqlarini birlashtirish asosida amalga oshiriladi.
Bu Nizomda kursatilishicha, xususiy tadbirkor faoliyati turini amalga oshirishda xo‘jalik yurituvchi boshqa sub’ektlar va mijozlar bilan uz munosabatini shartnoma asosida olib boradi.
O‘z faoliyatini yollanma mexnatni jalb qilib amalga oshiradigan xususiy tadbirkor yuridik shaxs sifatida nomoyon bo‘ladi va u Biznes faoliyatini belgilangan tartibda ro‘yxatdan o‘tkazish shart.
O‘zbekiston tajribasi kursatganidek, mulk shakllarining amaldagi realizatsiyasi ta’minlamaguncha, raqobatbop xo‘jalik yuzaga chikmaydi. Raqobatning asosiy vositasi narx bo‘ladi. Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida narxsiz raqobatga sharoit bo‘lmaydi, shu boisdan narxlarni liberallash, ya’ni ularni erkin kuyib borish va bozorda shakllantirish raqobatning asosiy talabi hisoblanadi. O‘zbekiston davlat nazorati ostidagi narxlardan, kelishilgan narxlarga, ulardan erkin bozor narxlariga o‘tish yuz beradi.
QISQA XULOSALAR
Mulkning fuqarolarning shaxsiy va xususiy mulki, jamoa mulki, davlat mulki, aralash mulk, qo‘shma Biznes faoliyatilar mulki kabi shakllari mavjud.
O‘zbekiston Respublikasida mulkning xamma shakllari teng huquqlidir.
O‘zbekistonning mulk to‘g‘risidagi qonunda mulkiy huquqlarning barchasi kurstilgan. Mazkur qonunning birinchi bandiga muvofiq, O‘zbekiston Respublikasida molk-mulkning mavjud ekanligi va unga nisbatan egalik huquqining bo‘lishi tan olinadi.
Davlat tasarrufidan chiqarish-shurolar iqtisodiy tizimini sindirib, uning asoratlarini bartaraf etish va erkin bozor iqtisodiyotiga o‘tishning eng samarali yo‘llaridan biri. Davlat tasarrufidan chiqarish-yangi boshqaaruv tizilmalarini barpo etish demakdir.
Istalgan tarmokni davlat tasarrufidan chiqarish konsepsiyasi, mamlakatdagi xukikiy iqtisodiy axvolni va uning xususiyatini hisobga olgan xolda ishlab chiqardi.
Tadbirkorlik tashkilik-huquqiy shakllarining quyidagi: xususiy tadbirkorlik; kichik biznes (kichik narxlr); xo‘jalik va ijtimoiy birlashmalaar tadbirkorligi; fermer xujaligi asosidagi tadbirkorlik; ijara va jamoa xujaligidagi tadbirkorlik; chet ellik sheriklar bilan qo‘shma tadbirkorlik mavjud.