Biznesni boshqarish va axborot texnologiyalari fakulteti biznesni boshqarish kafedrasi

Inflyatsiyaning 2 turi mavjud:
1) talab (xaridorlar) inflyatsiyasi;
2) xarajatlar (sotuvchilar) inflyatsiyasi.
Talab inflyatsiyasi modeli yalpi taklifning ma'lum miqdori uchun yalpi talabning o'sishi narxning yuqori darajasiga olib kelishini ko'rsatadi. Ayni paytda tadbirkorlar ishlab chiqarishni kengaytirib, qo‘shimcha ishchi kuchini jalb qilmoqda. Ish haqining oshishi.
Ishlab chiqarish tannarxining o'sishiga asoslangan inflyatsiya modeli, uning paydo bo'lishining 2 sababini tan oladi:
Moliya- odamlarning ma'lum bir vaqt oralig'ida tanqis pul resurslarini sarflash va olishni qanday boshqarishi haqidagi fan.
Moliya - bu turli ijtimoiy-iqtisodiy formatsiyalarda mavjud bo'lgan iqtisodiy kategoriya. Ular barcha shakllanishlarda yagona mavhum mohiyatga ega, lekin ularning har birida prinsipial yangi mazmun mavjud. Moliyaning mohiyati, ularning ijtimoiy takror ishlab chiqarishdagi roli jamiyatning iqtisodiy tuzilishi, davlatning tabiati va funktsiyalari bilan belgilanadi.
Ushbu iqtisodiy kategoriyaning mohiyatini tushunish uchun birinchi navbatda moliyaviy munosabatlarning paydo bo'lish tarixini ko'rib chiqish kerak.
Tarixan birinchi moliyaviy munosabatlar jamiyatning sinflarga boʻlinishi va davlatning paydo boʻlishi bilan vujudga kelgan. Quldorlik va feodalizm sharoitida davlat pul daromadining shakllanishida moliya nisbatan ahamiyatsiz rol o'ynagan, chunki bu shakllanishlarda tabiiy munosabatlar hukmronlik qilgan. Oʻsha davrda davlat daromadining asosiy turlari boʻlib oʻlpon va bosib olingan xalqlarning talon-tarojlari, naturadagi soliqlar, yigʻimlar va turli mehnat majburiyatlari edi. Ko'rib chiqilayotgan davrda moliyaning o'ziga xos xususiyati ularning xususiy huquq printsipi edi, chunki davlat xazinasi bir vaqtning o'zida davlat boshlig'ining xazinasi edi.
Kapitalistik ishlab chiqarish usulining rivojlanishi bilan tovar-pul munosabatlari doirasi kengaydi.
Davlat daromadlari va xarajatlari suveren xazinasidan ajratilgan. Tabiiy munosabatlarning nisbati keskin kamaydi. Naqd soliqlar naqd soliqlar bilan almashtirildi. Umummilliy mablag'lar fondi - davlat rahbarining o'zi boshqara olmaydigan byudjet paydo bo'ldi. Byudjetni shakllantirish va ishlatish tizimli bo'la boshladi, ya'ni. ma'lum tarkibga, tuzilishga va qonunchilik bilan mustahkamlangan davlat daromadlari va xarajatlari tizimlari mavjud edi.
Moliya davlat daromadlari va xarajatlarini shakllantirish bilan bog'liq bo'lib, qiymat (pul) munosabatlarining vakiliga aylanadi.
Shu bilan birga, bu davrning xarakterli xususiyati moliya tizimining torligi edi: u bir bo'g'indan iborat edi - byudjet va moliyaviy munosabatlar soni cheklangan edi. Ularning barchasi byudjetni shakllantirish va undan foydalanish bilan bog'liq edi.
Shunday qilib, biz shunday xulosa qilishimiz mumkinki, moliya muayyan sharoitlarda moddiy ishlab chiqarishning rivojlanish qonuniyatlari bilan bog'liq bo'lgan ob'ektiv iqtisodiy kategoriyadir; shu bilan birga davlat aniq moliyaviy munosabatlarning tashkilotchisi vazifasini bajaradi.
"Moliya" atamasi lotincha "finansia" - pul to'lovi so'zidan kelib chiqqan. Shunday qilib, moliya pul bilan bevosita bog'liq. Pul moliyaning mavjudligi uchun zaruriy shartdir. Agar pul bo'lmasa, moliya ham bo'lmaydi. Biroq, moliya puldan mazmuni va bajaradigan vazifalari bilan farq qiladi. Pul aniq belgilangan mohiyati va vazifalariga ega bo'lgan qat'iy belgilangan iqtisodiy kategoriya, umuminsoniy ekvivalent bo'lib xizmat qiluvchi maxsus tovardir.
Moliya - bu pul mablag'lari harakati paytida, ularni naqd yoki naqd pulsiz shaklda o'tkazish yoki o'tkazish paytida yuzaga keladigan muayyan iqtisodiy munosabatlar. Shuning uchun moliyaviy munosabatlar birinchi navbatda pul munosabatlaridir. Biroq, barcha pul munosabatlarini moliyaviy deb hisoblash mumkin emas. Pul munosabatlari sohasi moliyaviy munosabatlarga qaraganda kengroqdir. Moliya faqat xo'jalik yurituvchi sub'ektlar va davlat mablag'lari mablag'larini shakllantirish va ulardan foydalanish bilan bog'liq bo'lgan pul munosabatlarini ifodalaydi, ya'ni. markazlashtirilgan va markazlashmagan pul mablag'lari. Ushbu mablag'larning manbalari yalpi ichki mahsulot (YaIM) va milliy daromaddir.
Shunday qilib, 
Moliya- bu davlatning funktsiyalari va vazifalarini bajarish va takror ishlab chiqarishni kengaytirish uchun shart-sharoitlarni ta'minlash uchun markazlashtirilgan va markazlashmagan mablag'larni shakllantirish, taqsimlash va ulardan foydalanish jarayonida vujudga keladigan pul munosabatlari majmui.