Biznesning axloqiy me`yorlarini belgilashda menejmentning roli

4.1-rasm. Marketing dasturi majmui
Firma turli marketing dasturlarini ishlab chiqadi, yo'nalishiga qarab marketing dasturi yuqori va pastki bo'g in uchun bo'lishi mumkin. Agar dastur yuqori bo'g'in uchun bo'lsa, u qisqa va aniq tuzilgan bo'lishi lozim. Chunki unda muhim tomonlari ajratib ko'rsatiladi, pastki bo g in uchun tuzilgan dasturlarda esa har bir savol yoritib beriladi.
Muddatiga ko'ra, marketing dasturlari qisqa, o'rta va uzoq muddatli turlarga boMinadi. Ayrim firmalar esa ikki yoqlama dastur tuzadilar, ya’ni uzoq va qisqa muddatli dasturlar.
Qamrab olinayotgan vazifasiga ko'ra, oddiy yoki maqsadli marketing dasturlar iga bo'linadi.
Oddiy marketing dasturlari firmaning ishlab chiqarish, sotish faoliyati bilan barcha masalalarni hal etishga yo'naltiriladi. Maqsadli dasturda esa yangi mahsulot ishlab chiqarish yoki segmentni o'zlashtirish, firma siyosatini rag'batlantirish samaradorligini oshirish kabi muhim vazifalarni amalga oshirishga qaratiladi.
Obyektiga bog liqligiga ko'ra, marketing dasturlari mahsulotlar va ishlab chiqarish bo4imi bo'yicha bo'linadi.
Mahsulot bo'yicha marketing quyidagi maqsadlarga ega:
• mahsulotning optimal texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlarini ishlab chiqish;
• mahsulotni ishlab chiqish va sotish samaradorligining ko'p variantli hisob-kitobinio'tkazish;
• yangi (takomillashgan) tovar ishlab chiqarish rentabelligi va zarurligini asoslash;
• ishlab chiqarilayotgan mahsulot hajmini natural va qiymat birligida
belgilash;
• iste’molchilarning maqsadli bozorda ko'zlagan maqsadlarini hisobga olgan holda, har bir tovar bo'yicha sifat ko'rsatkichlarini o'rnatish;

• 
  har bir mahsulotni integral baholash (xarajatlari, narx va foydani solishtirish);
  
• 
  maqsadli bozorda raqiblarning mavjud o'xshash tovarlarini hisobga olgan holda, har bir tovar bo'yicha raqobatbardoshlik darajasini hisoblash.
  

Ishlab chiqarish bo'limi bo'yicha marketing dasturi quyidagi maqsadgaega:
• tovariar siyosatini hisobga olgan holda chiqarilayotgan mahsulotning zaruriy nomenklaturasini aniqlash;
• innovatsiya bo'yicha qarorni asoslash;
• chiqarilayotgan mahsulot sifati va texnik darajasini oshirish bo'yicha qaror qabul qilish;
• tovar ishlab chiqarish tuzilishida har bir mahsulot ulushini o'rnatish;
• ishlab chiqarishning ustuvor yo'nalishlari bo'yicha xarajatlarning
umumiyhajmivatuzilishini hisoblash;
•moliyalashtirishmanbalarinitopish;

• 
  ishlab chiqarishni moddiy va mehnat resurslari bilan ta’minlash;
  
• 
  ishlab chiqarish va muomala xarajatlarini hisoblash;
  

• ishlab chiqarish samaradorligini aniqlash va foydani bashorat qilish.
Ishlab chiqarish bo'limi bo'yicha marketing dasturi firmaning to'liq ichki rejalashtirish va ishlab chiqarish rejasini hisobga oluvchi optimallashtirilgan ko'rsatkichlarni o'z ichiga olishi lozim. Shunday qilib, ishlab chiqarish bo'yicha marketing dasturi ishlab chiqarish bo'limining xo'jalik faoliyatining jami ko'rsatkichlari to'plamini tahlili asosida ishlab chiqilgan asosiy hujjat hisoblanadi.
Marketing dasturlarini ishlab chiqishda maqsadli yondashish uslubiga asosan korxonaning moMjallangan maqsadiga erishish va uning bajarilishini nazorat qilish resurslari va tadbirlari tizimi shakllantiriladi.
Korxona (firma)ning marketing dasturi (biznes rejasi) tarkibi quyidagicha:
1. Korxonaning imkoniyatlari tahlili aholitli tahlil). Faoliyati, shart-sharoitlari resurslari, samarali natijaga erishish yo'nalishlari. Korxonaning ichki vatashqimuhitlarini solishtirish.

2. 
   Rivojlanish maqsadlarini aniqlash (Marketing sintezi). Ishlab chiqarish va ijtimoiy rivojlanishning ustuvor maqsadlari va bozorda foydagaerishishyo-Ilarini aniqlash.
   
3. 
   Strategiyani ishlab chiqish. Korxonaning moddiy, mehnat va moliya resurslaridan samarali foydalanishni ko'zlagan uzoq muddatli maqsadni aniqlash (bozor segmentlari, marketing vositasi, bozorga kirish vaqtivaboshqalarnitanlash).
   
4. 
   Rejani ishlab chiqish. Ishlab chiqarish, moliya, baho, kadrlar, reklama, sotish va boshqalarni amalga oshirish xarajatlari va natijalarini rejalashtirishtizimi.
   
5. 
   Nazorat qilish. Strategik nazorat (tanlangan tamoyilning aniq bozor holatiga to'g ri kelishi). Yillik nazorat (rejadagi tadbirlar va xarajatlarning bajarilishi), foyda olish darajasi nazorati.