Bob. Metall konstruksiyalarni birlashtiruvshi elementlar va ularni hisoblash asoslari

Yechish. Boltli birikmaning egiluvchi momentini aniqlaymiz:
 
3.11-rasm.
3.4-masala 
uchun. 

---

35
Moment ta’siridagi boltga ta’sir qiluvchi kuchni quyidagi formula orqali aniq-
lash mumkin:
 
 
 
Boltga ta’sir qiluvchi ko‘ndalang kuch quyidagi formula orqali aniqlanadi: 
 
 
 
bu yerda k – boltlar qatori; n – boltlar soni.
Boltga tushadigan maksimal kuchni aniqlaymiz: 
 
Boltlar zo‘riqishning qirqish va ezilish turiga ishlaydi. 4.6 klassli boltlar 
zo‘riqishning qirqish qiymati 3.1-jadvaldan 150 MPa yoki 15 kN/sm
2
, zo‘riqishning 
ezilishdagi qiymati ilovaning 7-jadvaldan 370 MPa yoki 37 kN/sm
2
ga teng. 
Birlashmaning ish sharoitini hisobga oluvchi koeffitsiyent 
 ga, ish sharoiti 
koeffitsienti 
 ga teng. Ilovaning 3-jadvalidan №30 shveller qalinligi 6,5 
mm yoki 0,65 sm. 
Bir bolt qabul qiladigan qirqish kuchini (3.3) formula yordamida aniqlanadi: 
kN. 
Bir bolt qabul qiladigan ezilish kuchini quyidagi formula yordamida aniqlash 
mumkin:
kN. Demak shart bajari-
ladi, yani, 
. 
3.5-Masala. Gorizontal balkada turgan quvur 1, balkaning uchida burchak osti-
da qo‘yilgan tirkovuchi 2 (uzunligi 100 sm) yordamida tutib turilgan (3.12-rasm). 
Tirkovuch, markasi BCт3пс6 bo‘lgan №12 shveller po‘latdan ya-salgan. 
Shveller, diametri 4 sm li te-shiklar bilan yegillashtirilgan. 
Markaziy siqilgan tirkovuchga tushadigan kuchni aniqlang. 
Yechish. Ilovaning 3-jadvalidan №12 shveller uchun quyidagilarni aniqlaymiz: 

 

---

36
L 
A 
A 
1 
2 
A−A 
d 
y 
y 
x 
x 
 BCт3пс6 
markali po‘lat 
uchun 
hisobiy 
qarshilikni 
ilovaning 4-jadvalidan olamiz:
⁄
 
Tirkovuchning 
A-A 
kesimdagi 
ko‘ndalang 
kesim 
yuzasini 
quyidagicha aniqlaymiz: 
 

(3.11) formuladan tirkovuchga tushadigan kuchni topamiz:
Ish sharoiti koeffitsienit 
 
x va y o‘qlariga nisbatan tirkovuchning uzunliklari teng bo‘ladi:  
 Tirkovuchning x va y o‘qlariga nisbatan egiluvchanligini quyidagicha 
aniqlaymiz:
 
 
 
 
 
 
Egiluvchanlikning yuqori qiymati va aniqlangan kuch bo‘yicha bo‘ylama egilish 
θ ni ilovaning 5-jadvalidan topamiz: 
Markaziy siqilgan tirkovuchga tushadigan kuchni (2.3) formuladan aniqlaymiz: