Bobomurodova feruzaning geometriya fanidan

Geometrik yasashlar - geometrik figuralarni maʼlum asboblar yoki vositalar yordamida yasash haqidagi taʼlimot. G.ya. masalasi asosan toʻgʻri chiziqlar, koʻpburchaklar, aylanalar va b.ni yasashdan iborat. Bular asbob va vositalar (mas, chizgʻich, sirkul, goʻniya, bir tomonli chizgʻich va h.k.) yordamida bajariladi. G.ya., odatda, tekislikda va fazoda yasash usullariga boʻlinadi. Tekislikda G.ya. bilan N. N. Lobachevskiy shugʻullangan. Fazoda G. ya. chizma geometriya usullari bilan bogʻliq. Tekislikda ham, fazoda ham G. ya. maʼlum aksiomalarga, boshqacha aytganda, yasalishi jihatidan juda sodda boʻlgan elementar masalalarga keltiriladi. G.ya.ning asosiy usullari: nuqtalarning geometrik oʻrnini topish, geometrik almashtirishlar, jumladan, gomotetiya usuli, oʻxshashlik usuli, algebraik usul.
"Bitta chizg'ich bilan bajariladigan geometrik yashashlar" - bu geometriyada kerakli bo'lgan bir mavzu, to'g'ri chizg'ich yordamida yaratilgan geometrik shakllarning xususiyatlarini va ularning hisoblash usullarini o'rganishga yo'l qo'yadi. Bu shakllar kvadrat, parallelogram, to'g'ri to'rtburchak, to'g'ri burchak, romb, deltoid, trapeziya va boshqa geometrik shakllardan iborat.
Bitta chizg'ich bilan bajariladigan geometrik yashashlar ko'p yondashuvchi mavzulardan biridir. Misol uchun, kvadratning 4 ta teng tomoni bo'ladi va har bir burchak 90 graduslik. Parallelogram esa har ikkala tomonning uzunligi va burchaklari bir-biriga teng bo'lgan to'g'ri burchakli shakl. To'g'ri to'rtburchak esa to'g'ri chizg'ichlardan yaratilgan shakl. Romb esa to'g'ri burchakli, uchburchakli va to'rtburchakli shakllarning jamlanmasidan yaratiladi.
Geometrik shakllarning hisoblashi ham muhimdir. Misol uchun, kvadratning yuzi uzunligi tomonning kvadrati hisobidan aniqlanadi. Parallelogramning yuzi esa yuqoridagi formula orqali hisoblanadi: yuzi = tomon uzunligi x tomonni ortiqcha uzunligi x sin(burchak). To'g'ri to'rtburchak yuzini hisoblash uchun yuqorida ko'rsatilgan formula ishlatiladi.
To'g'ri chizg'ichlar, geometriyada eng oddiy va kerakli shakllardan biridir va bir necha geometrik shakllarni yaratishda keng qo'llaniladi. Bu mavzu o'rganish uchun quyidagi bosqichlarni tashkil qiladi:

1. 
   To'g'ri chizg'ichlar va ularning xususiyatlari: bu qismda to'g'ri chizg'ichning nima ekanligi, uning uzunligi va qanday hisoblanishi, to'g'ri chizg'ichlarining paralelligi va ortiqcha uzunligi, o'rta nuqtasi, chiziqlari va boshqa xususiyatlarini o'rganasiz.
   
2. 
   Kvadrat va parallelogram: kvadrat va parallelogramning nima ekanligi, ularning qanday yaratilishi, ularning xususiyatlari, yana ularning orasidagi farqlar va ularga mos ravishda yaratilgan boshqa shakllarning qanday hisoblanishi haqida o'rganasiz.
   
3. 
   To'g'ri to'rtburchak va to'g'ri burchak: to'g'ri to'rtburchak va to'g'ri burchakning nima ekanligi, ularning qanday yaratilishi, ularning xususiyatlari, ularga mos ravishda yaratilgan boshqa shakllarning qanday hisoblanishi haqida o'rganasiz.
   
4. 
   Yuqori darajadagi boshqa shakllar: romb, deltoid, trapeziya va ularning xususiyatlari, ularga mos ravishda yaratilgan boshqa shakllarning qanday hisoblanishi haqida o'rganasiz.
   
5. 
   Amaliyotda qo'llash: mavjud shakllarni aniqlab, ularga mos keladigan misollar yoki real hayotdagi masalalar bilan yechish.