Boborahim mashrab ijodiyoti

ashrab ijodi haqida rus sharqshunoslari N.I.Veselovskiy, N.S.Likoshin, V.L.Vyatkin; oʻzbek adabiyotshunoslari Izzat Sulton, V.Zohidov, I.Moʻminov, Gʻafur Gʻulom, A.Hayitmetov, V.Abdullaev, A.Abdugʻafurov, E.Shodiev, I.Abdullaev, J.Yusupovning tadqiqot va maqolalari bor. Mashrab hayoti va ijodi haqida bir necha badiiy asarlar (roman, qissa, dostonlar va sahna asarlari) yaratilgan, shoirning asarlaridan namunalar qator xorijiy tillarga tarjima qilingan. Mashrab asarlari bir necha marta chop etilgan (1958, 1960, 1963, 1971, 1979, 1990).

Oʻzbekistonning turli shahar va viloyatlarida Mashrab nomida istirohat bogʻlari va kinoteatrlar, maktab va kutubxonalar, koʻchalar va jamoa xoʻjaliklari bor. Afsuski, 2019-yilda Toshkentda tashkil qilingan shoirlar xiyobonida boshqa shoir va yozuvchilar qatorida Mashrabga haykal qo'yilmoqda.

G‘azal so‘fiy shoirning ishqdagi holati, tariqat — poklanish yo‘lidagi a’moli tasviri va tavsifiga bag‘ishlangan. She’rning birinchi baytida Yaratgan bilan yaqinlik hosil qilgan va buning natijasida o‘zining jismoniy o‘zligidan kechib borayotgan oshiq timsolini ko‘ramiz:

G‘azal so‘fiy shoirning ishqdagi holati, tariqat — poklanish yo‘lidagi a’moli tasviri va tavsifiga bag‘ishlangan. She’rning birinchi baytida Yaratgan bilan yaqinlik hosil qilgan va buning natijasida o‘zining jismoniy o‘zligidan kechib borayotgan oshiq timsolini ko‘ramiz:

Ishq vodisidin bir kecha men hay-haylab o‘ttum,

Monandi nayiston guliga o‘t qalab o‘ttum.

Baytda ishq bir vodiyga o‘xshatilmoqda. Bu vodiy jism bilan oyoqda yurib o‘tilmaydi, balki qalb bilan, qalbdagi yonish bilan behud bo‘lib (o‘zlikni yo‘qotib) hay-haylab o‘tiladi. Ikkinchi misradagi nayiston qamishzor ma’nosini beradi. Chunki nay qamishdan yasaladi. Bularni bilganimizdan so‘ng baytning ma’nosi bir qadar oydinlashganday bo‘ladi: bir kecha ishq vodiysidan bexud bo‘lib, hay-haylab o‘tdim va shu o‘tishda xuddi qamishzor guliga o‘t qalaganday bo‘ldim.

MASHRABNING “O‘TTUM” RADIFLI G’AZALI

MASHRABNING “O‘TTUM” RADIFLI G’AZALI