Боғланишлар* Муқаддима I боб. Бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақлар режасининг умумий тавсифи

Ажратилган бўлинмалар, шуъба ва қарам хўжалик
жамиятларидан олинадиган счётларнинг
(4100) боғланиши

Мазкур гуруҳ счётлари ажратилган бўлинмалар (филиаллар, ваколатхоналар ва бошқалар), шуъба ва қарам хўжалик жамиятларининг юклаб жўнатилган маҳсулот, товарлар, бажарилган ишлар, кўрсатилган хизматлар, шунингдек сотилган асосий воситалар, номоддий ва бошқа активлар бўйича барча турдаги дебиторлик қарзи тўғрисидаги ахборотни умумлаштириш учун мўлжалланган. Улар қуйидаги счётлардан иборат:

4110 "Ажратилган бўлинмалардан олинадиган счётлар";
4120 "Шуъба ва қарам хўжалик жамиятларидан олинадиган счётлар".
Бош ташкилот томонидан назорат қилинадиган корхона шуъба корхонаси деб аталади, яъни бош ташкилот шуъба корхонасининг устав капиталида 50 %дан кўп бўлган миқдордаги улушга эга.
Агар жамиятнинг овоз бериш ҳуқуқига эга акцияларининг 20 %идан кўпроғи бошқа хўжалик юритувчи субъектга тегишли бўлган тақдирда, ушбу жамият қарам хўжалик жамияти деб эътироф этилади.
Корхоналар ушбу гуруҳдаги счётларда мол-мулкни ишончли бошқариш шартномаси бўйича дебиторлик қарзини ҳам ҳисобга олиши мумкин. Бунинг учун корхона 4130 "Мол-мулкни ишончли бошқариш шартномаси бўйича олинадиган счётлар"ни очиши мумкин.

Т/р	Хўжалик операциясининг мазмуни	Боғланувчи счётлар		Ёзувларни тасдиқловчи ҳужжатлар
		дебет	кредит
1	Асосий воситалар ички бўлинмаларга берилган:			Юкхат, ҳисобварақ-фактура, асосий воситаларни қабул қилиш-топшириш далолатномаси
	- ўтказиш қийматига	4110	9210
	- бошланғич қийматига	9210	0100
	- ҚҚС суммасига	9210	6410
	- чиқиб кетишдан олинган фойдага	9210	9320
	- чиқиб кетишдан кўрилган зарарга	9430	9210
2	Номоддий активлар ички бўлинмаларга берилган:			Юкхат, ҳисобварақ-фактура
	- ўтказиш қийматига	4110	9220
	- бошланғич қийматига	9220	0400
	- ҚҚС суммасига	9220	6410
	- чиқиб кетишдан олинган фойдага	9220	9320
	- чиқиб кетишдан кўрилган зарарга	9430	9220
3	Инвестициялар ички бўлинмаларга берилган:			Юкхат, ҳисобварақ-фактура
	- ўтказиш қийматига	4110	9220
	- таннархига	9220	0600, 5800
	- ҚҚС суммасига	9220	6410
	- чиқиб кетишдан олинган фойдага	9220	9320
	- чиқиб кетишдан кўрилган зарарга	9430	9220
4	Ўрнатиладиган ускуналар ички бўлинмаларга берилган:			Юкхат, ҳисобварақ-фактура, ускуналарни қабул қилиштопшириш далолатномаси
	- ўтказиш қийматига	4110	9220
	- таннархига	9220	0710, 0720
	- ҚҚС суммасига	9220	6410
	- чиқиб кетишдан олинган фойдага	9220	9320
	- чиқиб кетишдан кўрилган зарарга	9430	9220
5	Тугалланмаган қурилиш ички бўлинмаларга берилган:			Юкхат, ҳисобварақ-фактура, тугалланмаган қурилишни қабул қилиштопшириш далолатномаси
	- ўтказиш қийматига	4110	9220
	- таннархига	9220	0810
	- ҚҚС суммасига	9220	6410
	- чиқиб кетишдан олинган фойдага	9220	9320
	- чиқиб кетишдан кўрилган зарарга	9430	9220
6	Ўзида ишлаб чиқарилган ярим тайёр маҳсулотлар ички бўлинмаларга берилган:			Юкхат, ҳисобварақ-фактура
	- ўтказиш қийматига	4110	9220
	- таннархига	9220	2110
	- ҚҚС суммасига	9220	6410
	- чиқиб кетишдан олинган фойдага	9220	9320
	- чиқиб кетишдан кўрилган зарарга	9430	9220
7	Материаллар ички бўлинмаларга берилган:			Юкхат, ҳисобварақ-фактура
	- ўтказиш қийматига	4110	9220
	- таннархига	9220	1010
	- ҚҚС суммасига	9220	6410
	- чиқиб кетишдан олинган фойдага	9220	9320
	- чиқиб кетишдан кўрилган зарарга	9430	9220
8	Товарлар ички бўлинмаларга берилган:			Юкхат, ҳисобварақ-фактура
	- ўтказиш қийматига	4110	9220
	- таннархига	9220	2900
	- ҚҚС суммасига	9220	6410
	- чиқиб кетишдан олинган фойдага	9220	9320
	- чиқиб кетишдан кўрилган зарарга	9430	9220
9	Ички бўлинмаларнинг ўзи томонидан кирим қилиниши учун моддий қимматликлар берилган (1500 счёт қўлланилганда)	4110	1510	Юкхат
10	Ички бўлинмаларга берилган материаллар бўйича уларнинг қийматидаги фарқлар ҳисобдан чиқарилган	4110	1610	Юкхат, фарқни тақсимлаш ҳисоб-китоби
11	Бўлинмалар олдидаги дебиторлик қарзи бўйича мусбат курс фарқи акс эттирилган:			Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
	- тўғри ҳисобдан чиқариш усули бўйича	4110, 4120	6230
	- жамғариш усули бўйича	4110, 4120	9540
12	Филиал, шуъба ёки қарам корхона томонидан асосий воситалар қайтарилган	0110-0190	4110, 4120	Юкхат
13	Филиал, шуъба ёки қарам корхона томонидан номоддий активлар қайтарилган	0410-0490	4110, 4120	Юкхат
14	Филиал, шуъба ёки қарам корхона томонидан инвестициялар қайтарилган	0610, 5810	4110, 4120	Юкхат
15	Филиал, шуъба ёки қарам корхона томонидан ўрнатиладиган ускуналар қайтарилган	0710-0720	4110, 4120	Юкхат
16	Филиал, шуъба ёки қарам корхона томонидан тугалланмаган қурилиш қайтарилган	0810	4110, 4120	Юкхат
17	Филиал, шуъба ёки қарам корхонасидан узоқ муддатли векселлар келиб тушган	0910	4110, 4120	Шартнома, вексель, юкхат
18	Филиал, шуъба ёки қарам корхонасидан қисқа муддатли векселлар келиб тушган	4020	4110, 4120	Шартнома, вексель, юкхат
19	Филиал, шуъба ёки қарам корхонасидан пул маблағлари келиб тушган	5110, 5210, 5500	4110, 4120	Шартнома, банк кўчирмаси
20	Бўлинма, шуъба ёки қарам жамиятидан илгари олинган бўнакнинг ҳисобга олиниши акс эттирилган	6310	4110, 4120	Шартнома, банк кўчирмаси
21	Дебиторлик қарзини қоплаш учун корхоналар филиалларидан нақд пул суммалари кассага келиб тушган	5010	4110	Кирим касса ордери
22	Дебиторлик қарзини қоплаш учун ушбу корхона филиалларидан банкдаги счётларга пул маблағлари келиб тушган	5110, 5210, 5220, 5590	4110	Банк кўчирмаси
23	Алоҳида балансга ажратилган ички бўлинмалардан олиниши лозим бўлган фойда суммаси ҳисобланган	4110	8710	Ички бўлинмалар фойдасининг ҳисоб-китоби
24	Филиаллар, шуъба ва қарам жамиятларининг дебиторлик қарзи бўйича манфий курс фарқи ҳисобланган:			Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
	- тўғри ҳисобдан чиқариш усули бўйича	9620	4110, 4120
	- жамғариш усули бўйича	3290	4110, 4120
25	Даргумон қарзлар бўйича резерв ҳисобига филиаллар, шуъба ва қарам жамиятларининг умидсиз дебиторлик қарзи ҳисобдан чиқарилган	4910	4110, 4120	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори
26	Филиаллар, шуъба ва қарам жамиятларининг умидсиз дебиторлик қарзи зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	4110-4120	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори