Боғловчи моддалар” фани бўйича Курс лойиҳaси мавзу: Aнгидрит гилтупроқли семент ишлаб чиқариш корхонасини лойиҳалаш махсулдорлик 600 минг тонна йилига

Меҳнатни муҳофаза қилиш
Республикамиз Ўрта Осиё давлатлари ичида минерал боғловчи моддалар ишлаб чиқариш бўйича етакчи ўринни эгаллайди.Бу соҳада ишлаётганларнинг соғлигини сақлашга ва нафас олаётган муҳитини тоза тутишга алоҳида эътибор берилмоқда.Бироқ мамлакатимизда минерал боғловчи моддалар ишлаб чиқаришнинг ҳозирги ҳолати техника ҳавфсизлиги ва муҳитнинг соғлом бўлишини тўла таъминламади.
Тоғ жинсларини майдалаганда чанглар атроф муҳитни ифлослайди. Тцемент ишлаб чиқаришнинг ҳозирги эскирган техналогиялари учун атроф муҳитга тарқаладиган газ миқдори санитарй мейёрлари бўйича 0.5 – 1.0 % дан ортмаслиги керак Зарарли газ ва техналогик чанглар,айниқса атрофдаги барча ўсимликлар баргининг қуёш нури билан алмашиш жараёни (фотосинтез) бузилади.Шунингдек саноат чиқиндилари чанг ёки газ ҳолатда ерга тушиб ўсимлик илдизи орқали унинг танасига зарар етказади.
Инсон организимига нафас ва озиқ – овқат орқали кирган боғловчи модда заррачалари кўз,тери ҳамда нафас олиш аъзоларини касаллантиради.Айниқса заррачалар таркибидаги эркин калсий оксиди (CаО) одам организими учун заралидир.Ҳозирги даврда эски техналогиялар ўрнини аста – секин янги,замонавий машина – механизмлар эгалламоқда. Бундан тшқари боғловчи ишлаб чиқариш заводларида ҳар бир завотларда велтинятсиён тармоғлари ўрнатилишига куйдириш тцехларини бошқа тцехлардан алоҳида ўрнатилишига катта эътибор берилмоқда.
Янги технологияларга асосланган тцемент саноатида такомиллашган,жаҳон талабларга жавоб берадиган чанг юткичлар ўрнатилмоқда.Чанг ушлагич механик мосламалар, сувли камера ва зарядланган турларига бўлинади.
Меҳнатни муҳофаза қилиш ишлаб чиқаришдаги муҳим омиллардан биридир. Юқоридагилардан ташқари ёнғинга қарши мосламалар ортиқча ҳавони чиқарувчи мосламалар ва бошқаларни ҳам ҳисобга олинса меҳнатни муҳофаза қилиш тоғри бажарилган бўлади.


Маҳсулотнинг фазилати.
Цемент заводида олинган маҳсулот сифати бир неча омилларга боғлиқ, масалан: Амалдаги хом ашёнинг сифати-лой, оҳактош ва гипс юқори сифатли маҳсулотни таъминлаш учун юқори сифатли ва тоза бўлиши керак.Дозажнинг аниқлиги-бир хил цемент аралашмасини олиш учун ишлатиладиган хом ашё ва қўшимчалар миқдорини аниқ ўлчаш керак.куйдиришҳарорати-жуда юқори куйдириш ҳарорати маҳсулот сифатига зарар етказади ва жуда паст ўқ куйдириш даражасини бермайди. Ишлаб чиқариш технологияси - замонавий технологиялар ва ускуналардан, шунингдек тажрибали мутахассислардан фойдаланиш маҳсулот сифатини оширишга ёрдам беради.Сифат назорати-кадмий, қўрғошин ва симоб учун мунтазам синовларни ўтказиш, шунингдек аралашмаларни аниқлаш, маҳсулот сифатини назорат қилишни яхшилайди ва унинг юқори даражасини сақлаб қолишга имкон беради. Цемент заводида маҳсулот сифати турли усуллар ва синовлар, шу жумладан куч синовлари, реологик хусусиятлар, сиқилиш, қотиш тезлиги ва бошқалар ёрдамида текширилади. Ушбу синовлар маҳсулот истеъмолчилар талабларига ва сифат стандартларига жавоб беришини таъминлаш учун зарурдир.
Гил тупроқдан фойдаланадиган цемент заводи маҳсулотининг сифати ўзига хос ишлаб чиқариш шароитларига ва ускунанинг техник хусусиятларига қараб фарқ қилиши мумкин. Бироқ, лой тупроқдан фойдаланган ҳолда ишлаб чиқариш баъзи фойдали mineral бирикмалар мавжудлиги сабабли маҳсулот сифатининг ошишига олиб келиши мумкин. Умуман олганда, Гил тупроқли цемент заводи барча талаблар ва ишлаб чиқариш стандартлари бажарилган тақдирда юқори сифатли маҳсулот ишлаб чиқариши мумкин. лой, оҳактош ва гипс каби ишлатиладиган хом ашёнинг сифати цемент заводида олинган маҳсулот сифатини белгиловчи муҳим омил ҳисобланади.
Хом ашё юқори сифатли бўлиши керак, яъни улар барқарор ва бир ҳил кимёвий таркибга ега бўлиши керак, таркибида аралашмалар ёки ифлослантирувчи моддалар, масалан, металлар ёки органик моддалар бўлмаслиги керак. Гил таркибида керакли миқдордаги кремний, алюминий ва темир, шунингдек калций, карбонатлар ва органик моддаларнинг кам миқдори бўлиши керак. Бошқа таркибий қисмларни боғлаш учун етарли миқдорда калций миқдорини таъминлаш учун оҳактош юқори сифатли бўлиши керак. Гипс тоза бўлиши ва маълум даражада намланишга ега бўлиши керак.
Агар хом ашёнинг сифати сифат талабларига жавоб бермаса, бу маҳсулотнинг паст сифатига ёки ҳатто фойдаланиш учун тўлиқ яроқсизлигига олиб келиши мумкин. Бундай муаммоларни олдини олиш учун уларни ишлатишдан олдин хом ашё сифатини кузатиб бориш муҳимдир. Бунинг учун сифат стандартларига мувофиқ кимёвий ва физик таҳлиллар ўтказилади. Шундай қилиб, хом ашё сифати цемент заводида маҳсулот сифатига таъсир қилувчи муҳим омил бўлиб, у хом ашё сифатини кузатиши ва сифат стандартларига мувофиқлигини таъминлаш учун синовларни ўтказиши керак. Дозаж заводда цемент ишлаб чиқаришда жуда муҳим омил ҳисобланади. Дозалашнинг аниқлиги талабларига риоя қилмаслик ишлатиладиган компонентларнинг номутаносиб нисбатларига ва ҳосил бўлган цемент аралашмасининг ҳетероженлигига олиб келиши мумкин. Дозалаш тизимига ега автоматлаштирилган ускуналар хом ашё ва қўшимчаларнинг тўғри улушини олиш учун ишлатилади. Бундай тизимлар ишлатиладиган материаллар ҳажмини ўлчаш ва назорат қилишнинг аниқлигини таъминлайди.
Дозалаш тизимларининг жиҳозларини яхши ҳолатда сақлаш ва ушбу тизимларнинг ишлашини кунлик мониторингини ўтказиш, айниқса ишлаб чиқариш циклининг бошида ва охирида, ишлаб чиқариш шароитидаги ўзгаришлар материалларнинг нисбатига таъсир қилиши мумкин. Дозалашнинг аниқлиги цемент аралашмасининг бир хиллигини ва унинг бутун ишлаб чиқариш цикли давомида барқарорлигини кафолатлайдиган муҳим омил ҳисобланади. Бу юқори сифатли маҳсулотни олиш ва истеъмолчилар талаблари ва сифат стандартларига мувофиқлигини таъминлаш учун муҳимдир. ёнғин ҳарорати цемент сифатига таъсир қилувчи асосий омил ҳисобланади. Жуда юқори отиш ҳарорати ресурснинг ёниши ва деградациясига олиб келиши мумкин ва жуда паст ҳарорат керакли отиш даражасини ва натижада етарли кучни бермайди.
Ёнғиннинг ҳарорат режими цемент турига, шунингдек ишлатиладиган хом ашё таркибига қараб ўзгаради. Цемент заводида аралашмани ёқиш учун умумий қабул қилинган ҳарорат 1450 Д. C.Тўғри отиш ҳароратини таъминлаш учун аниқ ҳароратни назорат қилувчи махсус печлар қўлланилади. Бундай ускуналар optimal отиш режимига еришиш ва цементнинг зарур сифатини таъминлаш имконини беради. Optimal отиш ҳароратидан сезиларли оғишлар маҳсулот сифатининг сезиларли пасайишига олиб келиши мумкин. Шунинг учун цемент ишлаб чиқариш ишлаб чиқариш жараёнида мунтазам равишда текширилиши ва созланиши керак бўлган отиш ҳароратини еҳтиёткорлик билан назорат қилишни талаб қилади. ишлаб чиқариш технологияси цемент заводида маҳсулотнинг юқори сифатининг калитидир. Замонавий технологиялар ва ускуналардан фойдаланиш ишлаб чиқариш жараёнлари самарадорлигини ошириш, маҳсулот сифатини яхшилаш ва ишлаб чиқариш таннархини пасайтириш имконини беради. Автоматлаштириш, компютерни бошқариш ва ишлаб чиқариш жараёнларини monitoring қилиш каби замонавий технологиялар ишлаб чиқаришнинг ҳар бир босқичини, хом ашёни дозалашдан тайёр маҳсулотни қадоқлашгача назорат қилиш ва оптималлаштириш имконини беради. Ўз навбатида, цемент ишлаб чиқариш ускуналари ҳам енг янги технологик талабларга жавоб бериши керак.
Тажрибали мутахассислар цемент заводида маҳсулотнинг юқори сифатини таъминлашда асосий омиллардир. Улар ишлаб чиқаришнинг ҳар бир босқичини кузатиши, юзага келиши мумкин бўлган муаммоларни бартараф етиши ва сифатни яхшилаш чораларини кўриши мумкин. Шунингдек, мутахассислар ишлаб чиқариш самарадорлиги ва сифатини оширадиган янги усул ва технологияларни ишлаб чиқадилар ва жорий етадилар. Ишлаб чиқариш технологияси юқори сифатли цемент ишлаб чиқаришнинг асосий омилларидан биридир. Замонавий технологиялар ва ускуналардан, шунингдек тажрибали мутахассислардан фойдаланиш завод фаолиятининг барча йиллари давомида юқори сифатни сақлашнинг калитидир. сифат назорати цемент заводида муҳим омил бўлиб, маҳсулот сифатининг юқори даражасини таъминлаш имконини беради. Маҳсулот таркибидаги токсик моддалар даражасини назорат қилиш учун кадмий, қўрғошин ва симоб учун мунтазам синовларни ўтказиш зарур. Бундан ташқари, аралашмалар ва ифлослантирувчи моддаларни аниқлаш учун синов ҳам цемент сифатини назорат қилишда муҳим омил ҳисобланади. Нопокликлар ва ифлосланиш маҳсулот кучининг пасайишига олиб келиши мумкин, бу унинг сифати ва ишончлилигига салбий таъсир қилади.
Сифат назоратининг юқори даражасини таъминлаш учун маҳсулотни синаш ва таҳлил қилиш учун турли усуллар ва қурилмалар қўлланилади. Сифат назорати ишлаб чиқаришнинг барча босқичларида, хом ашёни дозалашдан тайёр маҳсулотни қадоқлашгача амалга оширилади. Маҳсулотни синаш ва таҳлил қилиш натижаларига кўра маҳсулотнинг юқори сифатини таъминлашга имкон берадиган технологик жараёнларни созлаш амалга оширилади. Мунтазам сифат назорати, шунингдек, маҳсулот муаммолари хавфини камайтиришга ва мижозлар еҳтиёжини қондиришга ёрдам беради.