Bog‘lovchi syomkalar. Gorizontal bog‘lovchi syomkalar

Vertikal bog’lovchi syomkalar.

Vertikal bog’lovchi syomkalar yer osti kon lahimlarida vertikal syomkalarni yer ustida qabul qilingan balandlik sistemasida olib borish uchun bajariladi.

Vertikal syomkada yer yuzidagi absolyut balandligi ma’lum reperning balandligini yer ostiga uzatishdan iborat bo’ladi.
Yer yuzasidan vertikal lahimlar orqali balandlikni uzun shaxta lentasi yordamida yoki glubinomer (dlinomer) yordamida bajarish mumkin.
Balandlikni uzatishni kantrol uchun 2 xil usulda yoki 1 xil usulda 2 marta bajarish lozim. Farqi mm dan oshmasligi kerak. Bu yerda H shaxta stvoli chuqurligi.
Shaxta lentasi yordamida balandlik uzatish.

Yuqori sifatli po’latdan tayyorlanadigan shaxta lentalari 100, 200, 400, va 1000 m ham bo’lishi mumkin. Ular ruletka barabaniga o’ralgan bo’ladi.

Ruletka tasmasi blok orqali o’tkazilib uchiga 5 kg yaqin yuk ilinib stvolga tushiriladi. Gorizontda yuk ishchi yukga almashtiriladi. Yer yuzasida va gorizontda nivelir o’rnatiladi va R_p , R_sh ga reperlarga nivelir reykalari o’rnatiladi. So’ngra lentaga millimetrli lineyka qo’yib N_p va N_sh sanoqni lentadan va n_p , n_sh lineykadan olinadi. U holda asbob gorizonti bo’yicha lentadan olingan sanoq N_p+n_p , va N_sh+n_sh bo’ladi. Reykadan olingan sanoqlar va lentadan sanoq xatolikni kamaytirish maqsadida yer yuzasida va gorizontda yo’qoridan berilgan signal bo’yicha bir vaqtda olinishi kerak. O’lchash vaqtida shuningdek yer yuzasidagi t_p , tempiratura va gorizontdagi temperatura t_sh o’lchanadi.

Shaxtadagi R_sh reperning balandlik qiymati Z_sh quyidagicha topiladi:
;
;
Bu yerda - lentani kompararlash uchun tuzatma; - lentaning issiqlikda kengayishi uchun tuzatma; - kompararlash da va o’lchashda ilingan yukning og’irligi farqi sababli lentani cho’zilganligiga tuzatma; - lentaning o’z og’irligida cho’zilganligi uchun tuzatma;
tuzatma lentaning pasportidan olinadi. tuzatma quyidagicha hisoblanadi: ;
bu yerda - lentaning chiziqli kengayish koefitsienti po’lat uchun ; - o’lchov o’tkazilayotgan lenta qismi , m; - stvoldagi o’rtacha temperatura. - ruletkani kompararlash davridagi temperatura. - tuzatma Guk qonuniga binoan ; bu yerda Q – ishchi yuk massasi, kg; Q₀ – kompararlashdagi yuk massasi (pasportdan), kg; F – lentaning kundalang kesim yuzasi, pasportdan olinadi, sm².
Tuzatma ;
O’lchash va yordamchi ishlar olti kishidan iborat brigada yordami bilan bajariladi.