Bolalar adabiyoti fanidan savollar Adabiyot (bolalar adabiyoti) fanining maqsad va vazifalari

Farhod Musojon asarlarining tarbiyaviy ahamiyati va ularda ilgari surilgan g’oyalar

Adib ijodining yana bir jihati u oO’z personajlarini yomon yoki yaxshi, adabiy atamalar qoO’llab aytadigan boO’lsak, salbiy yoki ijobiyga ajratmaydi. Ularga baho berar ekan, feʼl-atvori qandayligini tasvirlar ekan hech qachon kuchli iboralarni, “ablah, iblis, yaramas, gazanda” va hokazo haqoratomuz, qattiq-quruq soO’zlarni ishlatmaydi. Zero, inson sifatida endi shakllanayotgan bolalarga nisbatan bunday oO’tkir soO’zlarni ishlatish insofdan va adolatdan emasligini tushunadi. U oO’z qahramonlarini, qandayligidan qatʼi nazar, oO’yinqaroqmi, lapashangmi, ayyormi, dangasami, maqtanchoqmi – hammasini birday sevardi va sevib tasvirlardi. Uning uchun yomon bola umuman yoO’q, kamchiligi boO’lishi mumkin, deylik yolgO’onchiroq, xasisroq, xudbinroq, lekin nokas bola yoO’q, har qanday bolani ham toO’gO’ri yoO’lga solib yuborish mumkinligiga ishonardi. Va shu muborak maqsad yoO’lida ijod qildi.Farhod Musajonning oO’ziga xos uslubi bor edi. Uning asarlaridan bir parchagina oO’qigan odam muallifning kimligini aniqlab olishi mumkin. U aniq, sodda, tushunarli va ixcham yozardi. Shu sababli katta mahorat evaziga yillar davomida paydo boO’ladigan va shakllanadigan badiiy soddalik tufayli uning asarlari oO’qimishli chiqadi. Bolalar tili bilan aytsak, hikoyalari “rostakam boO’lgan voqeaga oO’xshaydi”. Darhaqiqat, adib voqealarni xuddi hayotdagidek ishonarli va qiziqarli qilib soO’zlab beradi. Bu juda muhim. Negaki bolalar hikoya voqealariga ishonmasalar asarning taʼsir kuchi yoO’qqa chiqadi. Mana shu omil – ishontira olish mahorati Farhod Musajon ijodining eng muhim xususiyatlaridan edi.Farhod Musajon barcha yoshdagi bolalar uchun yozdi. Uning kitoblari orasida maktabgacha tarbiya yoshidagi, maktab yoshidagi, kichik va oO’rta hamda katta yoshdagi bolalarga va oO’smirlarga bagO’ishlangan asarlarini ham uchratish mumkin.Maʼlumki, maktabgacha tarbiya bolalar kitobxonligi, asosan, ota-onalar, tarbiyachilar tomonidan amalga oshiriladi. Bolalar oO’zlari tinglagan asarlari yordamida atrof-muhit bilan tanisha boradilar. Ona yurtga, tabiatga muhabbat xislatlari; mehnat qilish va mehnat ahlini hurmat qilish kabi fazilatlar shu yoshdan shakllana boshlaydi. Turmushda qizgO’anchiq boO’lmaslik, kasbhunar egallashga intilish, kattalarni hurmat qilish kabi ijobiy fazilatlar ham shular jumlasiga kiradi. Bolalarning pedagogikpsixologik xususiyatlarini yaxshi oO’rgangan Farhod Musajon kichik yoshdagi bolalarga bagO’ishlab “Eng yaxshi chana”, “Shodiyona kun”, “Shiqildoq”, “Pahlavon va nimjon”, “SovgO’a”, “Ajoyib buzoqcha”, “Yaxshilik”, “ToO’lab ber”, “Varrak”, “DogO’” kabi oO’nlab hikoyalar yaratgan.Adibning “Varrak” asarining mazmuni oddiygina varrak yasash voqeasi asosiga qurilgan. Asarda kichkintoylarni bolalikdan boshlab mustaqil harakat qilishga chaqiriladi.
Ana shunday jozibali asarlaridan yana biri “Eng yaxshi chana”dir. Bu hikoyada qoO’li ochiq, saxovatli, bagO’ri keng boO’lish, xasis, ziqna boO’lmaslik kabi gO’oyalar kichkintoylar ongiga yetkaziladi.Latifjonga dadasi chana olib beradi. Quvonchdan bolaning boshi koO’kka yetay deydi.Latifjon boshda ancha qizgO’anchiq boO’ladi. Shuning uchun chanada bitta oO’zi uchadi. Boshqalarni chanaga yaqin keltirmaydi, unga birovning qoO’li tegib ketsa, chanani koO’tarib uyiga chopadi.Latifjonning dadasi oO’gO’lidagi bunday qizgO’anchiqlikni payqaydi, lekin unga pand-nasihat qilib oO’tirmaydi. Aksincha, quyidagi ibratli hikoyatni keltiradi:

38.