Borland C++ dasturlash tili

delepxe

1. 
   Bo’sh forma va uning modifikasiyasi.
   

Delphi tizimida ishni boshlash uchun uni dasturlar menyusidan topib ishga tushiramiz.
IIycK=>IIporpaMMM=>Borland Delphi=>Delphi
Delphi oynasi ko‘rinishi odatdagidan ancha boshqacharoq bo‘lib. u o‘z ichiga beshta oynani oladi:
• bosh oyna — Delphi Projectl;
• forma oynasi — Form l;
• obyekt xossalarini tahrirlash oynasi —Object Inspector;
• obyektlar ro‘yxatini ko‘rish oynasi — Object tree View;
• dastur kodlarini tahrirlash oynasi — Unit.pas.
Bosh oyna ekranning yuqori qismida joylashgan bo‘lib, uning birinchi qatorida sarlavha, ya’ni, proyektning nomi joylashgan. Tkkinchi qatorda buyruqlar menyusi gorizantal ko'rinishda joylashgan. Keyingi qatoming chap tarafida uskunalar paneli va o‘ng tarafida kompo- nentalar politrasi joylashgan.


Delphi tilida asosiy operatorlar tavsifi
K I R I S H
Kompyuter dunyosida ko'plab dasturlash tillari mavjud. Bir xil turdagi ishni bajaradigan dasturlarni Basic, Pascal, C++, kabi tillarda yozish mumkin. Lekin, qaysi dasturlash tili yaxshi? Bu savolga javob berish oddiy emas. Biroq shuni ishonch bilan aytish mumkinki, Pascal tili boshqa tillarga qaraganda dastur tuzishni o'rganish uchun ancha qulay til bo'lib hisoblanadi.
Pascal tili Shvesariyalik olim N.Virt tamonidan yaratilib, keyinchalik Borland korporasiyasi tamonidan rivjlantirildi. Bu til rivjlantirilib Turbo Pascal, Borland Pascal va keyinchalik esa Object Pascal nomini oldi. Hozirgi kunda Object Pascal tili asosi bo'lgan Windows muhitida ishlovchi Delphi dasturiy vositasida murakkab professional dasturlar ishlab chiqilmoqda.
Kompyuterda dasturlash oxirgi yillarda juda tez rivojlanib dastur tuzushga qiziquvchilar soni oshib bormoqda. 10-15 yil oldin o'z dasturlarini Windows muhitida yaratish ko'pgina dasturchilarning orzusi edi. Delphi dasturlash vositasining yaratilishi esa nafaqat professional dasturchilar, balki oddiy dastur tuzuvchilar uchun ham keng yo'l ochib berdi.
1.1. Dasturlash til elementlari
Ҳозирги кунда жуда кўп алгоритмик тиллар мавжуд. Бу тиллар ичида Паскал тили универсал тиллардан бири бўлиб, бошқа тилларга қараганда имкониятлари кенгроқ тилдир. Сўнги йилларда Паскал тили жуда такомиллашиб, тобора оммалашиб бормоқда. Паскал тилида програма тузиш учун Турбо Паскаль ва Дельфи дастурлаш воситалари мавжуд. Бу дастурлаш воситалари замонавий компьютер технологиясининг ҳамма талабларини ўз ичига олган ва унда дастур тузувчи учун ҳамма қулайликлар яратилган.
Delphi дастурлаш воситаcи Turbo Pascal тилининг ривожи бўлган Object Pascal тилини ишлатади. Ҳозирги кунда бу тилга жуда кўплаб янгиликлар киритилган унинг имкониятлари янада кенгайтирилган, шу сабаб бу тилни Delphi тили деб ҳам аташ мумкин.
Delphi тили ҳам бошқа дастурлаш тиллари каби ўз алфавитига ва белгиларига эга. У 26 бош лотин ҳарфларини, 0 дан 9 гача бўлган араб рақамларини ва қуйидаги белгиларни ишлатади: бўшлиқ белгиси; 4 та арифметик амаллар + , - , * , / ; мантиқий амалларни бажариш учун <, >, <=, >= , <>, = белгиларини ишлатади. Булардан ташқари вергул, нуқта, икки нуқта, кичик қавс, катта ва ўрта қавслар. Дастурда изоҳлар исталган жойда берилиши мумкин. Улар катта қавс ичида ёзилади.
Масалан. Program ad; { Бу дастур номи }