Bosh miya yarim sharining po’stloq qismi, uning tuzilishi. Reja

vesicle (receptor-mediated endocytosis). Depending on the size

of the absorbed particle, this process may also be called pinocytosis or

phagocytosis.

In exocytosis, products synthesized in the cell are enclosed in membranous

vesicles and, by coalescence of these vesicles with the inside of

the plasma membrane, reach the extracellular space. In this way, the

transmitter substances in the endings of nerve cell processes are liber-

1 Biology of the Cell
Miya po’slog’ining turli qismlarida xar xil funktsiyalarni boshqaruvchi nerv markazlari joylashgan. po’stloqning ensa qismida qurish, chakkada eshitish, peshanada, ichkari sohasida xid sezish, tepa qismida harakat markazlari joylashgan. Ya`ni, shuni ta`kidlash kerakki, xar bir organ ish faoliyatining muhimligiga karab uning markazining miya po’slog’ida egallagan o’rni har xil bo’ladi. Masalan qo’l panjasi odamning kundalik hayotida juda kup vazifani bajaradi, shuning uchun uning harakatini boshqaruvchi nerv markazi boshqa harakat markazlarining miya po’slog’idagi egallagan o’rniga nisbatan kattadir. Bundan tashqari, yarim sharlar po’slog’idagi nerv hujayralarini orqa miya bilan to’tashtiruvchi nerv yo’llari bosh miyaning quyi qismida kesishadi. Buning natijasida chap yarim sharlardagi nerv markazlari odam tanasining o’ng tomonidagi, o’ng yarim shardagi nerv markazlari tananing chap tomonidagi to’qima va organlar ishini boshqaradi. Shunday qilib, bosh miya yarim sharlarining po’stloq qismida joylashgan oliy nerv markazlari odam tanasining barcha to’zima va organlari ishini boshqaradi.

Bosh miya yarim sharlari po’slog’ining vazifalari quyidagi usullarda tekshiriladi: 1 ) shartli reflekslar usuli; 2) bosh miya biotoqlarini yozib olish usuli; 3) Bosh miyada kon aylanishi va moddalar almashinuvini tekshirish usuli; 4) bosh miyani bevosita kuchsiz elektr toqi yoki kimyoviy moddalar bilan ta`sirlash usuli; 5) miyaning turli qismlarini olib tashlash usuli.

Shartli reflekslar usulidan foydalanilganda quyidagi shart — sharoitlar bo’lishi kerak: 1) shartli ta`sirlovchi 2) shartli ta`sir shartsiz tasirdan oldin kelishi kerak 3) shartli va shartsiz ta`sirlar birga qo’llanilishi kerak (masalan chiroq va ovqat). Shartli ta`sirlovchi bilan shartsiz ta`sirlovchi bir necha marta ta`sir ettirilsa, odamning bosh miyasida ikkita markaz o’rtasida vaqtinchalik bog’lanish vujudga keladi.

Bosh miya biotoqlarini yozib olishda elektroentsefalograf asbobidan foydalaniladi. o’zgarish vaqtida tirik to’qimalarda sodir bo’ladigan elektrik o’zgarishlar, bioelektrik o’zgarishlar yoki xodisalar deb ataladi. Bosh miya biotoqlari nixoyatda kuchsiz bo’lgani uchun uni maxsus asboblarda 100 000, ba`zida 10 mln marta orttirib yozib olinadi.

Miyaning turli qismlarini olib tashlash usulida, miya bo’laklarini jarroxlik usulida olib tashlab, organizmda kechadigan fiziologik o’zgarishlar ko’zatiladi.