Bosh miya yarim sharining po’stloq qismi, uning tuzilishi. Reja

Bosh miya katta yarim sharlarya po’stlog’i

Bosh miya yarim sharlarning kulrang moddasi miyannng yuza qismida joylashgan bulib, u miya po’stlogi deb yaoilvnadi.

Miya pustlog’i nerv dujayralarn tanasining tuplamidan tuzilgav, 2-4 mn qalinlikda bo’ladi. Mnya po’stlogi bosh miya katta yarnm sharlari egatchallrv nchiga ham utib, 2200 sm³ yuzavi hosil tsnladi. Bu yuzaning 2/3 qismi egatchaldr hisobiga hosnl bo’ladi. 1/3 qismi erkin yuza hisoblanadi.

Bosh miyaning katga yarim sharlar po’stlog’i filogenetik jihatdan uning eng so’nggi qismi hisobllnadi.

Miya oustlogidagi hutkayralar joylashmshi va shakliga qarab, 6 qavat ba`zi qismda ensada 9 qavatdan iborat bo’ladi.

Eng ustki birshpi qavat molekulyar qavat deynlib, u mayda neyrogliya hujayralarn Tsigidan iborat. Ikkinchv tsavat tashqi donachall qavat deynldb, u zyach joylashgan yumaloq va ko’p burchakln mayda nerv hujayraldridan tuzilgan. Uchinchi piramndasimon hujayralardan tashkil topgan. Turtinchi qavati donodor ichki qavat bulib,1 mayda qujayralardan gashknl topgan. Beshnnchn tugunlya qovot bulib, unda yirik vdramvdasvmon hujayralar joylashgan. CHekka {qismida Kortiyev oltinchi qavati duksimon va piramidasimon hujayralardaya iborat. Ba`zi mualliflar ma`lumotyaga kura, miya pustlogya hujayralarivshi? umumiy soni tedmnnaya 14 mlrd ga Yetadi,

Piramidasimon hujayralar harakat hujayralari bulib, uzun o’yeiqlari-aksovlari muskullarga impuls utkaeadi.

Yulduzsimon hujayralar esda saqlash nerv protsesslarshshng almashinishnda ishtirok etadi, Duksimon hujayralar po’stlol; osti qismlarnv markazdan qochuvchn sisgemalar bilan boglabdi. Katga o’snqll ho’jayralar miya po’stlog’idagn markazlarni bnr-bnri bilan boglaydi.

Shunday qilnb, odan bosh miya po’stlogn tuzilipshnnyag hayvonlar bosh miya po’stlog’iga nisbatan takomillashganlish. murakkablshi vsayda o’saqlya hujayrlarngop1 ko’plngaga, miya pustlog’n qajmniing kattaligiga, turlp markzzlarinn boglovchn assograativ nerv hujayralarnning rnvojlanishiga bogliq,

Miya pustAog’yadagm markyayalpr.

Miya po’sglog’nda verv markazlarn yasuda ko’p bulnb, ular morfologij, fnziologik jihatdan bir-bnrndan farq qiladi Uning ensa qismida ko’rnsh ta`snrlarinn qabul qiluvchn kurshp markazya (9) joylashgan. organdan kelayotgan ta`snrnv qabul qnluvchn eshitish markazi (41,42) oldnngi markazny pushtada harakat vere shrkyzlara (6), keyyangn markaziy pupggada sezishning olyay markazv «oyllshgvn. Bullrdan tashqari, kiya yarim sharlarnnnng 44, 45,6,39,41,42 qsmlari bilan bog’langaai nutq kurish. nutq eshntshp, yautq-harakat va boshqa analieatorlarniyag ogzaki va yozma nutq bilan bogliq bulgan nerv markaelari joylashgan. Miya po’gglognda 200 dan orshq verv markaalari borlyagi anshtslangav.

Mnya yarim sharlerning oq moddasn asosan juda kup nerv tolalaridan tuzilgan. Nerv tolalari yo’nalnpsh va funktsnonal 1ususi5ggllriga ko’ra proyektsnon, assotsiatsion aa koiyassural tolalarga bulinada.

Proyektsion tolalar bosh miya po’stlog’ining markaelarini myaya sopidagi va orq miyadagi markazlar bilan bog’laydi,

Bu tlalar sezuvchi-sfferent tolalarDyn iborat. Proyektsion tolalar har bir yarim sharda rzdial yunalishda joylashadn.

Assotsiatsion tolalar bntta yarim sharlar miya pustlogyaddgi turll markazlarni bir-yuiri bilan boglaydi. Kalta tolalar egatchalar tagidan o’tib, qo’shni pushtalardagi markaalarnv birlashtiradi, Uzun tolalar turli qysmlardagi pushtalarni bir-biriga bog’layli.

Kommissural tolalar ikkinchi yarim shardagi simmetrik markazlarai bir-yuvriga boglaydya va qadaqsimon tana hosil qiladi.