Бошқарув педагогика ва этикаси ҳақида тушунча ва бошқарувнинг илмий-назарий асослари

qiladigan inson avvalo o’zi xar tomonlama barkamol bo’lmog’i Shart», - 
degan edilar. Zamon talablari Shuki, professor va o’qituvchilar o’zlarida mavjud 
bo’lgan bilim va saviya bilan cheklanib qolmasdan, xorijiy mamlakatlar 
tajribasini qunt bilan o’rganib, mag’zini chaqib, undan keyin o’z talabalariga 
saboq berishlari zarur. 
Pedagogik faoliyat samarasi o’qituvchining pedagogik qobiliyati qay darajada 
Shakllanganligiga ham bog’liqdir. Qobiliyat faoliyat jarayonida paydo bo’ladi 
va rivojlanadi. Bilish qobiliyati, tuShuntira olish qobiliyati, kuzatuvchanlik 
qobiliyati, nutq qobiliyati, obro’ orttira olish qobiliyati, muomala qila bilish 
qobiliyati kabi qobiliyatning turlari xar bir pedagogda bo’lishi talab etiladi. 
Pedagogik qobiliyat va maxorat xaqida fikr yuritar ekanmiz, uning ongliligiga, 
milliy g’oya va mafkuraga sodiqligiga, bilim va fikr doirasining kengligiga, o’z 
vazifasiga munosabatiga e’tibor bermoq kerak. Ayniqsa, pedagogik maxoratda 
o’qituvchining fikr doirasi keng bo’lishi zarurligini aloxida xisobga olish lozim. 
CHunki kishida bilim, fikr mukammal bo’lmasa, u kamolotga erisha olmaydi. 
Darxaqiqat, kishi u yoki bu masalani, albatta fikr orqali xal etadi. Shuning uchun 
pedagogik maxorat soxibi bo’lishga intilgan kishi, Shubxasiz, o’z bilimini 
doimo kengaytirish, talabaga ma’naviy-axloqiy ta’sir etuvchi g’oya va fikrlarni 
yangilab borishi zarur. Buning uchun ko’p o’qishi, o’rganishi lozim. 

---

38 
O’qituvchining pedagogik maxoratiga baxo berishda uni ta’limni qay darajada 
taShkil qila bilishi muxim ahamiyatga egadir. 
Uzluksiz ta’limda dars va ma’ruzalarni mukammal taShkil qilishi o’qituvchining 
birinchi navbatdagi vazifasidir. YUqori saviyada o’tilgan mavzular Yoshlar 
ongida uzoq saqlanadi, ularning imon, e’tiqodi va mafkuralarining 
Shakllanishiga samarali ta’sir ko’rsatadi. Shu sababli, o’qituvchining ilmiy 
saviyasi, o’z burchiga munosabati, Yoshlarga murabbiylik ishtiyoqi, pedagogik 
maxorati, dastlab dars va ma’ruzalarda ko’rinadi. Fan o’qituvchisining 
faoliyatiga beriladiga baxo darajasini ham dars va ma’ruzaning sifati belgilaydi. 
Dars berish man’atini egallashda o’qituvchi uyuShtirgan o’quv maShg’uloti, 
chuqur bilim berish vositasi bo’lishi bilan birga, mustaqil O’zbekistonning 
ravnaqi, ertangi kuniga bo’lgan ishonch, xalqimizning aql-zakovati va 
mexnatining nimalarga qodirligi, jamiyatning munosib fuqarosi va quruvchisi 
bo’lish uchun nimalar qilish zarurligini ko’rsatuvchi ko’zgu bo’lib xizmat qiladi. 
Yoshlarimz o’z murabbiylari darsidan xar jixatdan mamnun bo’lsinlar. Ularda 
romantik orzular uygonsin, tafakkuri rivojlansin, amaliy faoliyat, ijodiy 
qobiliyat, o’qish-o’rganish va mexnatga xavas kuchaysin. Ular o’quv 
maShg’ulotidan so’ng olgan baxolari bilan emas, balki bilim va malaka xosil 
qilganliklarini, ma’naviy oziq olganliklarini xis qilsinlar. Ta’limning 
mazmundor, qiziqarli va tuShunarli bo’lishi ustozlar bilan Shogirdlar qalbini, 
ruxini bir-biriga mustaxkam bog’laydi, ular o’rtasidagi samimiy xurmat va 
o’zaro ishonchni mustaxkamlaydi. Buning uchun o’qituvchi avvalo, o’z fanini 
va uni o’qitish yo’l-o’sullarini mukammal o’zlashtirib olishi, o’qituvchi-
murabbiyga xos madaniyatning yuqoriligi, o’z Shogirdlariga xurmat va 
muxabbat, ular xayotiga qiziqish va ruxiy xolatlarni bilish va tuShunish, 
bosiqlik, xis-tuyg’ularini boshqara olishlari, taShqi ko’rinishi, kiyinish 
madaniyatiga e’tibor berishlari, nutq madaniyatining yuqoriligi, jamoat ishlarida 
faolliklari, ayniqsa omma o’rtasida ilmiy-ma’rifiy va ma’naviy-madaniy ishlar 
targ’ibochilari bo’lishlari lozim. Shundagina, mamlakatimizning kelajagi 
bo’lgan Yoshlarimiz o’z murabbiylarini nomini zo’r extirom, chuqur 

---

39 
minnatdorchilik bilan tilga oladilar. Buning uchun xar bir o’qituvchi 
O’zbekiston 
Respublikasining 
«Ta’lim 
to’g’risida»gi 
Qonunida 
ko’rsatilganidek, o’z fanlari bo’yicha tegishli ma’lumot egasi, yuksak kasbiy 
tayyorgarligi va yuqori axloqiy fazilat egasi bo’lishlari darkor. 

---

40