Boshlaganlar? O‘lchashlarga
Download 69.73 Kb.
|
Shahnoza
O‘lchash birliklari savollari bilan dunyoda qachondan shug‘ullanishi boshlangan? Maxsus Xalqaro komissiya tomonidan xalqaro ilmiy texnik va savdo sohasidagi hamkorlikka manfaatdor davlatlar uchun Xalqaro birliklar tizimi ishlab chiqilgan. Bu tizimga asosan 1960 yil o‘lchovlar va tarozilar bo‘yicha o‘tkazilgan XI Bosh konferetsiyasida Xalqaro birliklar tizimi SI qabul qilingan. Tizim universalligi, o‘lchashlarning barcha sohalari uchun unifikatsiyalanganligi, qulayligi, asosiy birliklarni katta aniqlik bilan qayta tiklash mumkinligi va hosilaviy birliklarning kogerentligi bilan ajralib turadi. Shuning uchun hozirgi vaqtda bu tizim barcha sohalarda, doimo qo‘llaniladi. Mazkur tizim barcha davlatlar uchun yagona hisoblanadi, shu bois “Fizik kattaliklar birligi” Xalqaro standart qabul qilingan. MDX doirasiga standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish faoliyati 1992 yildan beri amaldagi, davlatlararo hisoblanuvchi "standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish sohalari kelishilgan siyosatni yuritish to‘g‘risidagi bitim" ga muvofiq olib boriladi. Bu borada MDX qatnashchilar uchun Davlatlararo Kengash (MGS Mejgosudarstvenniy Sovet) tuzilgan bo‘lib, unda a’zo davlatlarning standartlashtirish bo‘yicha milliy tashkilotlari ishtirok etadilar. MGS davlatlararo standartlarni qabul qiladi. 1995 yil ISOning kengashi MGSni standartlashtirish bo‘yicha MDX davlatlarining mintaqaviy tashkiloti sifatida tan oldi. Mustaqillik yillarida, qisqa davr ichida mahsulotlar, xizmatlar va jarayonlarning sifati va xavfsizligini o‘lchash vositalari, o‘lchash uslubiyatlari, malakali mutaxassislar, bir so‘z bilan aytganda metrologik faoliyat talabi amalga oshiradigan Metrologiya bo‘yicha Milliy idora sifatida dastlab O‘zbekiston Respublikasi standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish markazi “O‘zdavstandart” (1992), keyinchalik esa “O‘zstandart” agentligi (2002) tashkil etildi. Shu bois barcha O‘lchashlar birliligini ta’minlash davlat tizimi (O‘BTDT) ham yaratildi. Bu tizim milliy qonunchilik talablari bilan bir qatorda Metrologiya bo‘yicha xalqaro va regional tashkilotlar tartib qoidalari asosida tashkil etildi. 1993 yil 28 dekabrda “Metrologiya to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonunining qabul qilinishi bilan O‘zbekistonda o‘lchashlarbirliligini ta’minlash tizimining qonunchilik asoslari yaratildi. Ushbu qonun orqali asosiy atamalar va ta’riflar, metrologiya sohasidagi vakolatli davlat boshqaruvi organlarining faoliyat doirasi, fizik kattaliklarning birliklari, ularni qayta tiklash va joriy etish, O‘zbekiston Respublikasi metrologiya xizmati, davlat metrologik nazorati va tekshiruvi, metrologiya bo‘yicha ishlarni moliyalashtirish belgilab qo‘yilgan. O‘lchashlar birliligini ta’minlash tizimining asosiy qoidalari O’z DSt 8.001,1998 O‘lchashlar birliligini ta’minlash tizimi. Asosiy qoidalar”da bayon etilgan. “O‘zstandart” Agentligi tomonidan Davlat SI o‘lchashlar birliligini ta’minlash tizimi uchun O’z DSt 8.012:2005 standarti kiritilgan. Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish ta’riflarning tushunchalari qanday? Metrologiya - o‘lchashlar haqidagi fan. Fan sifatida o‘lchashlar, ularga bog‘liq va tegishli bo‘lgan qator masalalarni o‘z doirasiga oladi. Metrologiya so‘zi qadimgi grek tilidan olingan bo‘lib "metro" -o‘lchov, "logos" -ta’limot degan ma’noni anglatadi. Metrologiya –o‘lchashlar, ularning birliligini ta’minlash usullari va vositalari hamda kerakli talab etilgan aniqlikka erishish yo‘llari haqidagi fan hisoblanadi. 1. Metrologiya uch qisimdan iborat: Nazariy metrologiya metrologiyaning fundamental asoslarini ishlab chiqish predmeti bo‘lgan sohasidagi metrologiya bo‘limi. 2.Qonunlashtiruvchi metrologiya metrologiya bo‘yicha milliy idora faoliyatiga qarashli va birliklar, o‘lchash usullari, o‘lchash vositalari va o‘lchash laboratoriyalariga davlat talablarini o‘z ichiga olgan metrologiya qismi. 3.Amaliy metrologiya nazariy metrologiya ishlanmalarini va qonunlashtiruvchi metrologiya qoidalarini amaliy qo‘llanish masalalari bilan shug‘ullanuvchi metrologiya bo‘limi. Download 69.73 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling