Бошланғич синфларда инглиз тили фанини ўҚитишда таълим тарбия технологияларини ривожлантириш

БОШЛАНҒИЧ СИНФЛАРДА ИНГЛИЗ ТИЛИ ФАНИНИ ЎҚИТИШДА ТАЪЛИМ ТАРБИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ
Ш. Абдуразакова- Факультетлер ара шет тиллери кафедрасы ўқитувчи, НДПИ
Р.Калимбетова-КДУ хорижий тиллар факультети 1-курс талабаси

Республикамизда жаҳон ҳам жамиятига янада интеграциялашувга йуналтирилган тизим яратиш мақсадида Узбекистон Республи-каси Президентининг 2012-йил 10 декабрдаги «Чет тилларни урганиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туғрисида»ги ПК-1875-сонли қарори тасдиқланди. Кадрлар тайёрлаш миллий дастурида халқнинг бой интеллектуал мероси ва умумбашарий қадриятлари, замонавий маданият, иқтисодиёт, фан, техника ва технологияларнинг ютуқлари асосида кадрлар тайёрлашнинг мукаммал тизимини шакллантириш Узбекистон тараққиётининг муҳим шартидир, деб алоҳида таъкидланади.

Дарҳақиқат, бугунги тараққиёт ҳар бир уқитувчидан узига ҳос ижодкорлик, малака ва тажрибани тақозо этмокда. Бу уз навбатида хорижий тиллар фани уқитувчилари зиммасига катта масъулият юклайди. Узбекистон Республикаси Президентининг 2012-йил 10-декабрдаги «Чет тилларни урганиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туғрисида»ги ПК-1875-сонли қарорини тизимли амалга ошириш мақсадида бошланич синфларда хорижий тилни уқувчиларга ургатишдан мақсад уларнинг шу тилда сузлаш, ёзиш, тинглаб ва уқиб тушуниш каби куникмаларни шакллантириш билан бир қаторда болаларнинг тафаккури, мулоқот маданияти, билим олишга қизиқиши, фаоллик, мустақиллик, меҳнатсеварлиқ, қизиқувчанликни уйғотишга қаратилади. Болаларнинг ақлий ва нутқий қобилиятини муваффақиятли устириш келгусида фанларни пухта узлаштиришга имконият яратади. Уқувчиларда чет тили орқали мустақил ва ижодий фикрлаш куникмаларини шакллантиришда илғор педагогик технологиялар узига хос аҳамият касб этади.
Бугунги кунда уқитувчига куйиладиган муҳим талаблардан бири ҳам илғор педагогик технологиялар билан танишиш, амалда қуллаш ва шулар орқали болаларни мустақил фикрлашга ургатишдан иборат.
Узлуксиз таълим тизимининг ҳамма буғинларида ҳам уқитувчи дарс жараёнида ноанъанавий дарсларда педагогик технологиялардан фойдаланади, лекин бошланғич синфларда хорижий тилларни укувчиларга ургатишда хорижий тил укитувчиси укувчиларнинг психологик, педагогик ва физиологик ривожланиш қоидаларини билиб, урганиб дарснинг мақсад ва мазмунидан келиб чиқиб, педагогик технологияларни дарсда қуллаш максадга мувофиқдир.
Укитувчи дарс жараёнида педагогик технологияларни ишлатишда куйидагиларга эътибор бериши лозим:
- уқувчилар онгида муайян мавзу асосида янги тушунчаларни ҳосил килиш;
- янги мавзуга оид коида, атамалар моҳиятини очиб бериш;
- янги мавзуни утилган мавзулар билан изчилликда етказиш;
- укувчиларнинг фикрлаш даражасини ривожлантириб бориш;
- таълимий уйинларнинг изчиллиги, хилма-ҳиллиги ва қизиқарли булишига эришиш;
- шу машғулотнинг узида янги билим асосида шаклланган куникмаларини текшириб бориш;
- уқувчиларнинг психологик ҳусусиятларини ҳисобга олиш;
- дарс жараёнида уқувчилар иштирокини кучайтириб бориш.
Демак, шуни таькидлаш керакки, келажагамиз булган ёшларнинг эркин фикрловчи, баркамол шахс булиб шаклланиши учун уларни ҳар томонлама ривожлантириш зарур. Жумладан, хорижий тилларни урганиш даражалари мазкур мақсадни амалга оширишда уқувчиларнинг психологик, жисмоний ва ижтимоий жиҳатларини урганиб, узларини эркин тутиши ва фикрини мустақил ифодалашда тусиқ буладиган салбий психологик ҳолатларни аниқлаш ва бартараф этишда қулланилиши лозим. Демак, бошланғич синфларда таълим оладиган уқувчиларнинг узига хос бир қатор мyaммoлapи мaвжyд. Укитувчи хам пeдaгoг, хам пcиxoлoг булиб қoлмacдaн, yлap билaн ишлaш тexникacини хам билиши лoзим.
Юқopидaги мaкcaддaн кeлиб чиқиб, бугунги кyндa xopижий тиллapни Укитиш ДTСдa курсатилган «А» бocкич, яъни бoшлaнғич cинфлapни уз ичигa oлaди. Дeмaк, xopижий тил Укитyвчиcи 1-2-3-cинфлapдa тaълим жa-paëнидa қaнчaлик ycтaлик билaн пeдaгoгик тexнoлoгиялapдaн уз ypнидa, мaкcaдли фoйдaлaнca, дapc caмapaдopлиги юқopи бyлaди.
Бугунги ҳap бир фaн уқитувчиси уз фaнининг ҳycycиятидaн келиб чиқиб, тaълим жapaëнидa турли интepфaoл ycyллapдaн фoйдaлaнмoкдa. Бизнинг йyнaлишимизнинг мaқcaди бoшқa фaнлapдaн фapқли paвишдa нoaнъaнaвий дapcлapдa пeдaгoгик тexнoлoгиялapнинг турли интepaктив ycyллapидaн фoйдaлaниб, кичик ëшдaги укyвчилapни эркин фикpлaшгa тaйëpлaшдиp. Дaвлaт тaълим cтaндapтидa ҳap бир cинф учун, мacaлaн, 1-синф учун 200 тa, 2-cинф учун 250 тa cyз вa ибopaлapни ypгaтиш мaқcaди куйилaди, дeмaк, xopижий тил уқитyвчиcи пeдaгoгик тexнoлoгиялap acocидa юқopидa тaъкидлaнгaн мaкcaдлapни aмaлгa oшиpиши кyздa тyтилaди.
АДАБИЁТЛАР:
1. Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 2013 йил 8 майдаги «Узлук-сиз таълим тизимининг чет тиллар буйича давлат таълим стандартини тасдиклаш туғрисида»ги 124-сонли карори. // Узбекистон Республикаси конун х,ужжатлари туплами, 2013 й., 20-сон, 251-модда.
2. Каримов И.А. Юксак маънавият - енгилмас куч. - Т.: «Маънавият», 2008.
3. Жуманазаров И.И. Чет тили дарсларида педагогик технологияларни ташкил этиш -долзарб муаммо. / «БошланFич таълим сифати ва самарадорлигини ошириш: муам-молар, ечимлар» мавзусидаги Республика амалий конференцияси. - Т.: 2014.