Boshqaruv ilmining nazariy-tarixiy asoslari

BOSHQARUV ILMINING NAZARIY-TARIXIY ASOSLARI.

• Boshqaruv g‘oyalarining tarixiy rivojlanish bosqichlari.
• Boshqaruv ilmining nazariy-tarixiy asoslari.
• Ilmiy boshqaruv maktabi (F.U.Teylor).

Boshqaruv psixologiyasi fanining predmeti va tarkibiy qismlari
sxemasi:

Boshqaruv maqsadlari va funksiyalari.

Buysunuvchilar, hodimlar imijini (obrazini) shakllantirish

Menejer yoki rahbar o‘rnini va rolini baholash

Muassasalar tashkiliy faoli-yatining psixologik jihatlari, jabhalari

Ijroni nazorat qilish-ning psixologik usullari

Boshqaruv psixologiyasi fanini o‘rganish ob’ektlari

Boshqaruv faoliyatini rejalashtirish va uni muvofiqlashtirish

Tashkilot boshqaruvi bo‘yicha qarorlarni qabul qilish modellari va uslublari

Tashkilot faoliyatining samarador-ligini optimallashtirish

Boshqaruvni optimallashtirish

Boshqaruv psixologiyasining predmeti ta’rifi bo‘yicha bir qancha shakldagi mulohazalar mavjud bo‘lsa-da, lekin ularning birontasi ham uning tub ma’nodagi xususiyati va mohiyatini ochish imkoniyatiga ega emas. Bu asnoda XX asrning 60-70 yillarida berilgan ta’riflar xilma-xil
bo‘lib, ular sohaning yo‘nalishi mazmunini chuqurroq yoritilishiga qaratilgandir. Ushbu fikrimixni dalillash maqsadida ayrim ma’lumotlarga murojaat qilamiz va ularni tahlil etishga (sharhlashga) intilamiz.
Jumladan, birinchi ta’rif: “Boshqaruv psixologiyasining predmeti - rahbar (menejer) kadrlar va ijrochilarning psixologik xususiyatlari, yaxlit tizimdagi hamkorlik faoliyatida ularning o‘zaro aloqasini o‘rganishdir”. Uning navbatdagi (ikkinchi ta’rif): “Boshqaruv psixologiyasining predmeti - guruh va ommaning psixologik xususiyatlari, ularning shaxs ongiga va xulqiga ta’sirini tekshirishdan iboratdir”.
ХХ асрнинг 60-80 йилларида АқШ ва Европанинг бир қатор мамлакатларида замонавий бошқарув назарияси ривожлана бошлади. Илғор давлатларнинг назариётчилари тизимли бошқарувни ташкил қилиш мақсадида XXI асрнинг бўсағасида психология фанида бир қанча концепцияларни ишлаб чиқдилар, чунончи:
- тизимли ёндашув
- тармоқлараро уйғунлик
- ички ва ташқи омилларга асосланувчи бошқарувликка
боғлиқ идора этиш мажмуасини яратиш
- гемоген ва гетероген хусусиятларини ҳисобга олувчи омилга
асосланиш ва ҳакозо.

Фредерик Уинслоу Тейлор (1856—1915 гг.) Ilmiy menejment maktabining asoschisi