Boshqaruv tamoyillari faniga kirish

ичига
олади: 
• 
мамлакат
ва
минтаканинг
конунчилик
хужжатлари
тизими; 
• 
ташкилотнинг
меъёрий ва услубий (куллаш учуй 
мажбурий
) хужжатлари тизими; 
• 
оператив
бопщарув тизими(хукмронлик тизими). 
2.Бошқарув қарорлари таснифи 
Бошқарув
жараёнида турли масалалар юзасидан турли даражада 
хилма
-хил моҳиятга ва мазмунга эга бўлган минглаб қарорлар қабул 
қилинади
. Уларни қуйидаги белгилар бўйича гуруҳларга бўлиш 
мумкин
Бошқарув
қарорларининг таснифи 
1. БОШҚАРУВНИНГ ЗАМОНАВИЙ ТАМОЙИЛЛАРИ. 
УСУЛЛАРИ
ВА ФУНКЦИЯЛАРИ 
========================= 
Бошқариш
фyнкцияси дeгaндa, у ёки бу объектни 
бошқаришг
a оид аниқ вазифаларни ҳал этишгa қаpaтилган бир 
т
ypдaги ишлар мажмуи тyшyнилади. 
Демак
, бошқарув муайян функциялар орқали амалга 
оширилади
. Функцияларни аниқлаш, уларнинг моҳиятини очиш 

---

ва
ўрганиш бошқарув жараёнини тўғpи ташкил қилишнинг 
м
yҳим шартидир. 
Бошқарув
фуикцияларининг мазмуни у ёки бу фаолиятни 
ташкил
қилишдан келиб чиқади. Масалан, ишлаб чиқаришнинг 
дастлабки
босқичида: 
лойиҳ
aлаш; 
конструкторлик; 
режалаштириш каби ишларни бажариш билан боғлиқ 
функциялар
пайдо бўлади. 
Кейинги
функциялар ишлаб чиқаришни тайёрлаш, яъни: 
маҳсулот тайёрлаш технологиясини ишлаб чиқиш; 
мeҳнaт нормалари, материаллар сарфини белгилаш; 
асбоб-ускуналарни тайёрлаш каби ишларни бажариш 
билан
боғлиқ функциялар пайдо бўлади. 
Ишл
a6 чиқариш жараёнини бошлаш ва уни yзлyксиз давом 
эттириш
учун: 
ишлаб чиқариш воситалари, техника; 
хом ашё; 
энергия; 
транспорт
каби моддий тaъминот воситалари зарур. 
Шундан
кейин: 
кадрларни танлаш, уларни жой-жойига қўйиш; 
мeҳнaтни ташкил қилиш; 
ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатиш каби бир қатоp 
ташкилий
функциялар келиб чиқади. 
Кўриниб
турибдики, бошқарув мазмуни жараён 
сифатида
унинг функцияларида намоён бўлaяпти. Зеро:
Ф
yнкциялар фаолият турларини, субъектнинг бошқариш 
объектиг
a аниқ таъсир қилиш йўналишини акс эттиpaди. 
Бошқарув
функцияларидан
ташқарида
бошқарув
жараёнининг
ўзи ҳам бўлиши мумкин эмас. Функциялар 
таркибини
, уларнинг кўламини ва мазмунини аниқлаш 
бошқарувчи
ходимлар
сонини
белгилаш
, 
бошқарув
аппаратининг
ташкилий таркибини лойиҳалаш учун мyҳим асос 
бўлиб
ҳисобланади. 
Бошқарув
функцияларининг моҳияти, таснифи ва 
мазмунини
ўрганиш бошқарувнинг бутун жараёнини тартибга 
солиб
туриш
учун
зарурдир
, 
чунки
юқорида
таъкидлаганимиздек
, бошқарув мазмуни жараён сифатида унинг 
функцияларида
намоён бўлади. 
Fарб менежментининг бугунги замонавий назарияси 
бошқариш
функцияларини таснифлашда, энг аввало, унинг 
қуйидаги
асосий (умумий) функцияларига устуворлик беради: 
режалаштириш; 
ташкил қилиш; 
тартибга солиш ва мувофиқлаштириш; 
назорат; 
рағбатлантириш (мотивлаштириш). 
Мувофиқлаштириш
маблaғларни тежаш мақсадида 
бошқарувдаги
параллелизм ва бир-бирини такрорлашни 
бартараф
қилиш имконини беради. Бундан ташқари, у турли 
тармоқлар
ўртасида ресурсларни тақсимлаш йўли билан нисбат 
ва
мутаносибликни, ишлаб чиқариш билан истеъмол ўртасидаги 
муносабатни
ўрнатади. 
Тартибга
солиш мувофиқлаштиришнинг давоми бўлиб, у 
содир
бўлиб турадиган оғишларни бартараф қилиш йўли билан 
ишлаб
чиқариш жараёнларини амалга оширишни мақсад қилиб 
қўяди
. Унинг ёрдами билан вужудга келиши эҳтимол тутилган 
оғишларнинг
олди олинади. 
4. Назорат Бу функциянинг мақсади “тутиб олиш”, 
“айбини очиш”, “илинтириш” эмас, балки бошқарув объектида 
содир
булаётган жараёнларни ҳисобга олиш, текшириш, тaҳлил 
қилиш
ва маълум тартибда шу объект фаолиятини ўз вaқтида 
созлаб
туришдир. Назорат ўрнатилган меъёрий ҳужжатлардан, 
режалардан
оғишлaрни, уларнинг жойи, вaқти, сабаби ва 
хусусиятларини
аниқлаш имконини беради. 
Таъсирчан
назоратни ташкил қилиш ҳар бир раҳбарнинг 
функционал
ишидир. Мунтазам назорат йўқ жойда юқори 
пировард
натижаларга эришиб булмайди. 
Бошқариш
фаолиятининг турларига кўра, функциялар 
қуйидагича
бўлади: 
*Бошқаришнинг иқтисодий фyнкциялaри, яъни: 
- маблағларнинг доиравий айланишини амалга ошириш; 
- маҳсулот ишлаб чиқариш ва хuзматлар кўрсатиш; 
-маркетинг хuзматини уюштириш; 
- фойда олишни таьминлаш ва ҳ.к. 
*бошқаришнинг социал функциялари, яъни: 
- мeҳнaт шароитини яхшuлаш; 
- ходuмларнинг уй-жойга бўлган эҳтиёжини, социал 
маданий
-маънавий эҳтиёжларини қондириш, 
- моддий рағ6атлантиришни таъминлаш; 
- uжтuмоий ҳuмояни таъминлаш ва ҳ.к. 
*бошқаришнинr маънавий-маърифий функциялари, яъни: 
- ходимларни инсонийлик, яхшuлик, мeҳр-шафқатли ва 
ўзаро
муносабатларда сабр-тоқатли бўлиш рyҳида тарбuялаш; 
- ходимларни ватанга муҳаббат, инсонпарварлик 
руҳида
тарбuялаш, адолат туйғусини, бuлuм ва маърифатга 
инт
uлишни тарбuялашга хuзмат қuлиш ва ҳ.к. 
*бошқаришнинг тaшкилий функциялари, яъни: 
- ишлаб чиқаришни ташкил қuлиш; 
- ўзаро алоқаларни ўрнатиш ва мувофиқлаштириш; 
- барча бўғин ва бўлuмлар ўpтacuдa вазифалар тaқcuмoти, 
ваколат
ва бошқариш аппарати ходuмлари ўpтacuдa 
масъул
uятларни белгuлаш; 
- бошқаришнинг аниқ услу6ини танлаш ва қарор қабул 
қ
uлишда иш тартиби изчuллuги, ахборотлар оқuмини ташкил 
қ
uлиш ва ҳ.к. 
Қайд
қилинган функциялар бир-бири билан боғлиқ ва 
маълум
даражада тартибга солинган кўп унсурлардан, таркибий
қи
cмлардан иборат бўлиб, улар яхлитликка эга. Шунинг учун 
ҳ
aм бошқариш жараёнида уларнинг бирортаси ҳaм эътибордан 
четда
қолмаслиги керак. 
2.