Boshqaruv tuzilmasi turlari va ularning axborotlar bilan bog‘liqligi

Tashkiliy tuzilmalarning ikkita asosiy turi mavjud:

1. 
   mexanik (ierarxik, byurokratik);
   
2. 
   organik.
   

Mexanik turdagi boshqaruv tuzilishi aniq mehnat taqsimotiga va xodimlarning javobgarligi berilgan vakolatlarga muvofiqligiga asoslanadi. Bunday tuzilmalar ierarxik yoki byurokratik deb ataladi.
Ierarxik tuzilmaning eng keng tarqalgan turlari boshqaruvni chiziqli va chiziqli-funksional tashkil etishdir. Ular boshqaruv apparati muntazam, ko'pincha takrorlanadigan vazifalar va funktsiyalarni bajaradigan joylarda eng samarali hisoblanadi.
Boshqaruv bo'g'inlari tashkiliy jihatdan alohida tarkibiy bo'linmalarni (bo'limlar, xizmatlar, guruhlar) tashkil qiladi. Har bir bo'g'in funktsional mehnat taqsimoti talablariga muvofiq ma'lum vazifalarni bajaradi: boshqaruv, marketing, tashkil etish, nazorat va motivatsiya.
Boshqaruv tuzilmasining organik turi umumiy natija uchun har bir xodimning shaxsiy javobgarligi bilan tavsiflanadigan bunday boshqaruv tuzilmasini o'z ichiga oladi. Bu yerda mehnat turlari bo‘yicha batafsil mehnat taqsimotiga ehtiyoj yo‘q va bunday munosabatlar boshqaruv jarayoni ishtirokchilari o‘rtasida shakllanadi, ular tuzilma bilan emas, balki hal qilinayotgan muammoning tabiati bilan belgilanadi. Ushbu tuzilmalarning asosiy xususiyati ularning shaklini nisbatan oson o'zgartirish, yangi sharoitlarga moslashish, boshqaruv tizimiga organik ravishda moslashish qobiliyatidir. Bu tuzilmalar yirik tashkilotlar, tarmoqlar va hududlar chegaralarida kompleks dastur va loyihalarni jadal amalga oshirishga qaratilgan. Qoida tariqasida, ular vaqtinchalik asosda, ya'ni loyiha, dastur, muammolarni hal qilish yoki maqsadlarga erishish davri uchun tuziladi.
Boshqaruv tuzilmasi va boshqaruvning asosiy tushunchalari - maqsadlar, funktsiyalar, xodimlar va vakolatlar o'rtasida chambarchas bog'liqlik mavjudligi uning tashkilot faoliyatining barcha jabhalariga sezilarli ta'sir ko'rsatishini ko'rsatadi. Shuning uchun barcha darajadagi menejerlar shakllanish tamoyillari va usullariga, tuzilmalarning turlarini tanlashga, ularni qurish tendentsiyalarini o'rganishga va ularning tashkilotning maqsad va vazifalariga muvofiqligini baholashga katta e'tibor berishadi.
Boshqaruv tuzilmalari mazmunining ko'p qirraliligi ularni shakllantirish tamoyillarining xilma-xilligini belgilaydi. Avvalo, tuzilma tashkilotning maqsad va vazifalarini aks ettirishi va yuzaga keladigan o'zgarishlarga moslashishi kerak. U siyosat, tartib, qoidalar va lavozim tavsiflari bilan belgilanadigan funktsional mehnat taqsimotini va boshqaruv xodimlarining vakolat doirasini aks ettirishi kerak. Shu bilan birga, har qanday darajadagi rahbarning vakolatlari nafaqat ichki omillar, balki atrof-muhit omillari, madaniyat darajasi va jamiyatning qadriyat yo'nalishlari bilan ham cheklangan.
Boshqaruv tuzilmasi ijtimoiy-madaniy muhitga mos kelishi kerak va uni qurishda u faoliyat yuritadigan sharoitlarni hisobga olish kerak.
Bir tomondan, funksiyalar va vakolatlar, ikkinchi tomondan, malaka va madaniyat darajasi o'rtasidagi muvofiqlik tamoyilini amalga oshirishga rioya qilish kerak.