Bosim orttiruvchi nasos uskunasi

I-d diagrammada issiqlik massa almashinuv jarayonlarni tasvirlash.
Havoni konditsiyalashda uning issiqlik, namlik holati o‘zgaradi. Bu o‘zgarishlarni hisoblash va ko‘rsatish uchun I-d – diagrammasidan foydalanish juda qulaydir.
I-d – diagrammasida, havoning boshlang‘ich holatiga mos bo‘lgan 1-nuqtani va uning o‘zgargan holatiga mos bo‘lgan 2-nuqtani ko‘rsataylik (3.3-rasm).
Bu ikkita nuqtani birlashtiruvchi to‘g‘ri chiziq, havoning issiqlik, namlik holatining o‘zgarishni tavsiflaydi va jarayon nuri deb ataladi.
I-d – diagrammasida jarayon nurining holati burchak koeffitsienti bilan aniqlanadi. Agar, nam havo o‘zining holatini boshlang‘ich I₁ va d₁ oxirgi I₁ va d₁ qiymatigacha o‘zgartirgan bo‘lsa, unda quyidagi nisbatni yozish mumkin
(3.15)
- koeffitsienti kj/kg birlikka o‘lchanadi.
Bu parametr yana issiqlik, namlik nisbati deyiladi, chunki u havo 1 kg namlik olinganda (yoki berilganda) issiqlik miqdori qanchaga o‘zgarganini ko‘rsatadi. Agar havoning boshlang‘ich parametrlari har xil bo‘lib, qiymatlari bir xil bo‘lsa, unda havo holatining o‘zgarishini ifodalovchi chiziqlar o‘zaro parallel bo’ladi.
Havoni qizdirish va sovutish jarayonlari.
Isitish eng oddiy jarayon bo‘lib, unda quruq issiq sirtdan havoga konvektiv issiqlik almashinish orqali oshkora issiqlik beriladi. Bu jarayonda havoning tarkibiy namligi o‘zgarmaydi, shuning uchun I-d-diagrammasida isitish jarayoni d=const chizig‘i bo‘yicha pastdan yuqoriga yo‘nalgan bo‘ladi.
Agar havoni 1 nuqtadagi (t₁, ₁, 3.4-rasm) parametrlari bilan kaloriferda qizdirsak, unda bu jarayon 1 nuqtadan d₁=const chizig‘i bo‘yicha tik yuqoriga yo‘nalgan to‘g‘ri chiziq bilan ifodalanadi.

3.4-rasm. Isitish va sovitish jarayonlari ko‘rsatilgan I-d – diagrammasi
Havoga qanchalik ko‘p issiqlik berilsa, u shunchalik ko‘p qiziydi va d₁=const chizig‘i bo‘yicha isitilgan havoning holatiga mos bo‘lgan nuqtasi yuqoriroq joylashadi. 3.4-rasmda u 2-nuqtaga mosdir, bunda har 1 kg havoning quruq qismiga I₁ kJ issiqlik berilgan bo‘ladi.
Sovuq quruq sirt bilan konvektiv issiqlik almashinish natijasida havo sovish jarayonida faqat oshkora issiqlikni beradi. I-d-diagrammasida bu jarayon d=const chizig‘i bo‘yicha yuqoridan pastga bo‘lgan yo‘nalishga mosdir; masalan, 1-holatdan 3-holatgacha havo soviganda (3.4-rasm. qarang) 1kg. havoning quruq qismidan I₂ kJ issiqlik olingan bo‘ladi.
Faqat oshkora issiqlikni berish bilan oqib o‘tadigan havoning sovitish jarayoni, 4-nuqtagacha (3.4-rasm. qarang), ya’ni d₁= const nurning = 100chizig‘i bilan kesishguncha sodir bo‘lishi mumkin. Bu nuqta havoning shudring nuqtasiga mosdir. Sovitish davom etilsa, havodagi suvning bug‘lari kondensatsiyalanadi va havoning issiqlik namlik holatining o‘zgarishi = 100 chizig‘i bo‘yicha pastga chap tomonga yo‘nalgan bo‘ladi, masalan 5-nuqtagacha = 100 chizig‘i bo‘yicha sovitish faqatgina oshkora issiqlikni berish bilan bog‘liqdir, shuning uchun bu jarayon murakkabroq bo‘lgan issiqlik va namlik almashish jarayoniga kiradi.