Bozor muvozatati, maksimal va minimal narxlar

2-chizma. Narx minimal bo`lganda mahsulot otiqchaligi.

Grafikdagi nuqta ortiqcha mahsulotni norasmiy ravishda muvozanat narxdan past narxda ( narxda) sotilishi mumkin bo`lgan vaziyatni ko`rsatadi.

Shunday qilib, talab va taklif modeli orqali bozor narxlarini o`zgartirishning oqibatlarini chuqur tahlil qilish mumkin.

Faraz qilaylik, tovarga davlat tomonidan maksimal narx o`rnatildi deylik, ya’ni ( muvozanatli narx)

Ushbu oshgan ortiqchalik grafikda qo`sh shtrixlangan A to`rtburchak yuzi bilan ifodalangan. Lekin bir qator iste’molchilar tovar hajmi qisqargani uchun uni sotib ololmaydilar. Ularning iste’mol ortiqchaligining qisqarganligi shtrixlangan V uchburchak yuziga teng. Demak, iste’molchi ortiqchaligining sof o`zgarishini quyidagicha aniqlash mumkin.

(1)

bu erda, - iste’molchi ortiqchaligining sof o`zgarishi.

Chizmadan ko`rinib turibdiki, bo`lgani uchun sof iste’molchi ortiqchaligi musbat

Endi ishlab chiqaruvchi ortiqchaligini qaraymiz. Bozorda qolib ishlab chiqarishni davom ettirayotgan ishlab chiqaruvchilar bozor narxidan past narxda

hajmda mahsulot ishlab chiqaradi. Ishlab chiqaruvchilar grafikda ko`rsatilgan A to`rtburchak yuziga teng bo`lgan iste’molchi ortiqchaligini yo`qotadilar. Bozordan siqib chiqarilgan ishlab chiqaruvchilar tomonidan yo`qotilgan ishlab chiqaruvchi ortiqchaligi esa S uchburchak yuzi bilan ifodalangan.

P

S