124
Ìàssà dåfåkti. Yadrî màssàsini
màss-spåktrîmåtrlàr dåb
ataluvchi àsbîb yordàmidà kàttà àniqlikdà o‘lchàsh mumkin. Bun-
dày o‘lchàshlàrning ko‘rsàtishichà, yadrîning màssàsi uning tàrki-
bigà kiruvchi nuklînlàr màssàlàrining yig‘indisidàn kichik ekàn.
Bîshqàchà àytgàndà, nuklînlàrdàn yadrî hîsil bo‘lishidà
Dm = [Z × m
p
+ (
A -
Z )
m
n
] - m
ya
(32.1)
gà tång màssà yetishmîvchiligi vujudgà kålàdi. Bu yerdà
m
p
, m
n
,
m
ya
– mîs ràvishdà prîtînning, nåytrînning và yadrîning màssàlàri.
Ìàssàning yetishmàgàn bu qismi
màssà dåfåkti dåyilàdi. Bizgà
mà’lumki (I qism, 35- § gà qàràng), màssàning hàr qàndày Dm
o‘zgàrishigà enårgiyaning Dmc
2
o‘zgàrishi mîs kålàdi. Àynàn shu
enårgiya yadrîni bir butun tutib turàdi và bîg‘lànish enårgiyasigà
tång:
E
bog‘
= D
mc
2
= [Z × m
p
+ (
A -
Z )
m
n
-
m
ya
]ñ
2
. (32.2)
Òàbiiyki, turli yadrîlàr uchun bîg‘lànish enårgiyasi hàm tur-
lichà. Ulàrni taqqoslab, qàysilàri bàrqàrîr, qàysilàri esà båqàrîrrîq
ekànligini qàndày àniqlàshimiz mumkin? Buni àniqlàshning yagînà
yo‘li hàr bir nuklîngà to‘g‘ri kåluvchi bîg‘lànish enårgiyasini
sîlishtirishdir.
Do'stlaringiz bilan baham: