Бу ҳолда қалбакилаштирилган препаратни аниқлаш осон, чунки таҳлил

6.1. Ўзбекистон Республикасида аниқланган қалбилаштирилган дори воситаларининг таснифланиши
Ўзбекистон Республикасида аниқланган қалбакилаштирилган дори
воситалари қуйидагича таснифланади

Биринчи гуруҳ - таркибида таъсир этувчи моддаси бўлмаган дори

воситалари, улар «плацебо», баъзан «бўш-препарат» деб аталади. Бундай препаратларни ишлаб чиқаришда одатда ёрдамчи моддалар (тальк, оҳак ва бошқалар), шунингдек табиий бўёқлар (лавлаги, сабзи ва бошқалар) дан фойдаланилади. Қалбакилаштиришнинг бундай тури жуда кам учрайди;
фальсификат оригиналдан кескин фарқланади. Бундай препаратлар деярли хавфсиз бўлиши билан бирга даволовчи самарага (ДС) эга эмас. Аммо миокард инфаркти натижасида юрак хуружида нитроглицерин ўрнига «плацебо»ни қабул қилиш ўлимга сабаб бўлиши мумкин. Бундай усул билан асосан таблеткалар, суртмалар ва геллар қалбакилаштирилади.

Бу ҳолда қалбакилаштирилган препаратни аниқлаш осон, чунки таҳлил

усуллари асосида фақат ундаги сақланиши лозим бўлган фаол моддалар йўқлиги аниқланади.
Иккинчи гуруҳ - ёрлиқда кўрсатилмаган, ёки уларни имитацияловчи таъсир этувчи моддалар сақловчи препаратлар. Одатда, улардаги таъсир этувчи модда арзонроқ, аммо самарасизроқ моддага алмаштирилади. Аксарият ҳолларда арзон препарат ўрами қимматроқ препарат ўрамига алмаштирилади. Масалан, оддий физиологик эритма сақловчи флаконга оғриқ қолдирувчи ёки онкологик препарат ёрлиғи ёпиштирилади. Бундай гуруҳ препаратлари хавфлидир, чунки препарат кутилаётган натижани бермайди, препаратнинг ҳаётга хавфсизлиги учун кафолат берилмайди.

Масалан, 2002 йилда Қозоғистон Республикасида шизофрения ва бошқатпсихик касалликларни даволаш учун мўлжалланган «Ципрекс» препарати флаконларида ацетилсалицил кислота таблеткалари солинганлиги аниқланган.

Учинчи гуруҳ - ёрлиқда кўрсатилган таъсир этувчи моддалардан

фарқланувчи таъсир этувчи моддалар сақлаган препаратлардир. Текширув жараёнида дори воситаси таркиби кўрсатилган таркибга бутунлай тўғри келиши аниқланади. Аммо препарат қалбакилаштирилган бўлади. Масалан, Германиянинг Вауеr компанияси томонидан ишлаб чиқариладиган аспирин қутисига маҳаллий ишлаб чиқарувчининг ацетил салицил кислота вижилловчи таблеткалари жойлаштирилади. Бу препарат деярли хавф кўрсатмайди, аммо бунда даволовчи самараси пасаяди. Баъзан маҳаллий ишлаб чиқарувчи ўрамига корхонанинг мавқеини ошириш учун машҳур ишлаб чиқарувчи препарати жойлаштирилади. Бу схема қимматлигига қарамай, ўзини оқлайди, кейинчалик худди шу ўрамларга ўзининг маҳсулоти жойлаштирилади.

Тўртинчи гуруҳ - таркибида таъсир этувчининг аниқ миқдори бўлган, аммо оригинал бирламчи ёрлиқлаш ва ўрамдан фарқланувчи препаратлар. Масалан, Авентис фирмасининг «Клафоран», Хиноин фирмасининг «Но-шпа» препаратларининг тасдиқланган спецификациялари бўйича оригиналга бутунлай мос келувчи фальсификатлари аниқланган. Бундай гуруҳ препаратлардан бемор даволовчи самарага эга бўлади, аммо дори воситасининг легал ишлаб чиқарувчилари зарар кўради.

Бешинчи гуруҳ – «яримфальсификат» деб аталувчи препаратлар. Бундай препаратлар етарли сифат даражасига эга бўлиб, легал корхона номидан ишлаб чиқарилади, таркиби, номи ва ўрами бўйича машҳур фирмаларнинг брендлари бўлган оригинал препаратларига ўхшаш. Аммо уларни сотувга чиқарилиши натижасида оригинал препаратларни ишлаб чиқарувчининг муаллифлик хуқуқлари бузилади. Масалан, Шеринг Плау фирмасининг «Целестодерм» препарати бошқа фирма томонидан ўхшаш дизайн ва ўрам билан «Целектодерм» номи остида ишлаб чиқарилган.
Олтинчи гуруҳ - нусха-препаратлар. Бундай препаратлар таркибида оригинал препарат каби таъсир этувчи ва унинг зарурий миқдори бўлиб, замонавий технологияларга эга бўлган корхоналар томонидан ишлаб чиқарилади.

Қалбакилаштирилган препаратларнинг бу гуруҳи кенг тарқалган. Бундай препаратлар «сифатли фальсификатлар» деб аталиб, аммо уларнинг ҳам сифатига кафолат берилмайди, шунинг учун улар ҳам юқоридагилар каби соғлиқ учун хавфлидир.