Budjet chizig`i: Iste’molchining qanday imkoniyatlari mavjud? Tanlov: Iste’molchi nimani xohlaydi Optimallashtirish: Iste’molchi nimani tanlaydi

ISTE’MOLCHI DAROMADINING O`ZGARISHI UNING TANLOVIGA QANDAY TA’SIR KO’RSATADI?
Yuqorida biz iste’molchi qanday qilib talov amalga oshirishi haqida gaplashdik, keling endi ushbu tanlovga uning oylik kirimi qanday ta’sir ko’rstishini muhokama qilamiz. Aniqlikka erishish uchun, tasavvur qiling, iste’molchi kirimi o’sib bormoqda. Yirikroq daromad evaziga, iste’molchi ikkala tovar (Pepsi va pitsa)dan ko’proq xarid qila oladi. Kirimdagi o’sish 7-chizmada ko’rsatilgandek, tashqi tomondan budjet sig`imini siljitadi.

• 
  Ikki tovarning nisbiy narxi hali o’zgarmaganligi sababli, yangi budjet sig`imibirinchisidek haliyam o’zgarmagan. Bu yerda kirimning ortishi budjet sig`imining parallel ko’chishiga olib keladi.
  
• 
  Kengaygan budjet sig`imi iste’molchiga ko’proq Pepsi va pitsa xaridiga imkon beradi, ya’ni bu yirikroq befarqlik egri chizig`i degani. Budjet holati va iste’molchining befarqlik egri chizig`ilati orasidan eng ma’qul deb topgani uning optimal tanlovini “ilk optimal”dan “yangi optimal”ga siljitadi.
  
• 
  Eslab qoling, 7-chizmada iste’molchi o’zi uchun ko’proq Pepsi va pitsa tanlaydi. Kirimning ko’payishiga iste’molning
  
• 
  ortishi mantiqiy javob bo’la olmasada, bu vaziyatda eng mos holat ko’proq pitsa va Pepsi deb baholanadi.
  
• 
  To’rtinchi bo’limga murojaat qilsangiz, iqtisodchilarning daromad oshganda iste’molning ham ortish holatiga normakl Tovar deb baho berishlarini ko’rishingiz mumkin. 7-chizmadagi befarqlik egri chizig`i sifatidagi Pepsi va pitsa taxminan normal tovarlardir.
  

• 
  8-chizmada iste’molchining mablag’i oshganda ko’proq pitsa hamda kamroq Pepsi xarid qilishini ko’rishimiz mumkin. Agar iste’molchi budjeti ortganda bir tovarni boshqalariga nisbatan ko’proq xarid qilsa, bu mahsulot turi iqtisodchilar tomonidan past darajadagi tovar deb qaraladi. 8-chizma pitsaning normal tovar va Pepsining past darajadagi Tovar ekanligi ehtimoli ostida chizilgan.
  
• 
  Dunyodagi ko’pgina tovarlar normal tovarlar bo’lishiga qaramay, ba’zi bir past darajadagi tovarlar ham mavjud. Masalan velosipedlar. Kirim oshsa, kishida avtobus yoki tahsida yurish, yoinki, shaxsiy avtomobil xarid qilish xohishi paydo bo’ladi. Avtobusda yurish ham past darajadagi “tovar” hisoblanadi.