Бухгалтерия хисобининг фундаментал асослари фанидан оралик назорат 29

Бухгалтерия хисобининг фундаментал асослари фанидан оралик назорат
29-вариант

1. 
   Buxgalteriya balansi turlari
   
2. 
   Buxgalteriya hisobining metodlari va asosiy tamoyillari.
   
3. 
   Корхонада январ ойи учун иш хаки хисобланди. Иккиёклама ёзувда акс еттиринг?
   

Javoblar

1. 
   Buxgalteriya balansi turlari
   

Buxgalteriya balansi turlari

• 
  Buxgalteriya balansining har xil turlari mavjud bo‘lib, ular quyidagi belgilari bo‘yicha tavsiflanadi:
  
• 
  tuzilish vaqtiga ko‘ra;
  
• 
  axborot hajmiga ko‘ra;
  
• 
  mulkchilik shakliga ko‘ra;
  
• 
  aks ettirish obyektiga ko‘ra;
  
• 
  tozalash usuliga ko‘ra
  

Tuzilish vaqtiga ko’ra

Kirish balansi

Boshlang’ich balans
Hisobot balansi
Tugatish balansi
Birlashtirish va ajratish balansi

Ma’lumotlarni jamlashiga ko’ra

Yig’ma balans

Alohida balans
Konsolidatsiyalashgan balans

Subyektlar mulkchilik shakliga ko‘ra

Davlat byudjet muassasalar balansi

Xo’jalik yurutuvchi subyektlar balansi

Ma’lumotlarni jamlash sikllariga ko‘ra

Sinov balansi

Tuzatilgan sinov balansi
Yakuniy balans

Tozalash usuliga ko‘ra

Balans-netto

Balans-brutto

Balansga qo‘yiladigan asosiy talablar quyidagilardir:

• 
  balansning to‘g‘riligi
  
• 
  balansning realligi
  
• 
  balansning yaxlitligi
  
• 
  balansning izchilligi
  
• 
  balansning tushunarliligi
  

2.Buxgalteriya hisobining metodlari va asosiy tamoyillari.

BUXGALTERIYA HISOBI METODI VA METODOLOGIYASINING TAVSIFI

Metod tushunchasi maxsus adabiyotlarda keng talqin qilin- gan. Metodga tabiatda va jamiyatda bir-biri bilan uzviy bogliq- likda sodir bo‘ladigan hodisa va jarayonlarni o‘rganish hamda bilish usuli sifatida qaraladi. Chunki sodir etilgan hodisa va vo- qeliklarni amalga oshganligi tasdigl, mushohada qilingandan so‘ng bilish nazariyasi asosida olinadi. Shuning uchun hodisa va voqeliklarning qaysi jihati o‘rganilishidan qat’i nazar, ularni o‘rganishga dialektik nuqtayi nazardan yondashish lozim bola- di. Korxona xo‘jalik mablaglari va xo‘jalik jarayonlari hamma vaqt o‘zaro aloqada, rivojlanishda, birlikda va harakatda boladi. Korxona faoliyatida ishtirok etadigan mablaglar, ularning man- balari va xo‘jalik jarayonlari bilan bogliq bolgan, har qanday sodir boladigan hodisa yoki voqelik buxgalteriya hisobi obyekt- lariga ta’sir etib ularni o'zgartiradi. Sodir bolgan hodisa va vo- qeliklar dastavval kuzatilib, mushohada qilinib, miqdoriy jihat- dan olchab, so‘ngra hujjatlarda qayd qilish lozim boladi. Agar voqelik sodir etilmasa, u holda, hech qanday harakat yuzaga kel- maydi. Masalan, mahsulot ishlab chiqargan ishchilarga ish haqi hisoblandi. Bu bir tomondan korxona ishlab chiqarish xarajatlari ko‘payishin¡, ikkinchi tomondan esa, mehnat to‘lovlari bo‘yicha xodimlar oldida korxonaning qarzi paydo bolganligini bildiradi. Agar ishchi mahsulotni ishlab chiqarmaganda, korxonaning ish- c h i old id ag i ish h a q i b o ‘y ic h a m a jb u riy a ti y u z ag a k e lm a g an b o l a r edi. Xulosa qilishimiz mumkinki, buxgalteriya hisobining meto- di dialektik metodga asoslangan bolib, korxona faoliyatini makon (korxonada) va zamonda (hisobot davrida) bilish nazariyasi asosida hisobga olish maqsadida qollaniladigan usullar majmuidan iborat boladi.
Shunday qilib, bugalteriya xisobi nazariyasi va amaliyotida foydalanilgan hisob yuritish metodining elementlarini quidagi guruhga keltirish mumkun

1. 
   Qayd qilish
   
2. 
   Tartibga solish
   
3. 
   Baxolash
   
4. 
   Kuzatish
   
5. 
   Turkumlash
   
6. 
   Induksiya va deduksiya
   
7. 
   Sintez va analiz
   
8. 
   Hujjatlashtirish
   
9. 
   Yo’qlama qilish
   
10. 
    Kalkulatsiya qilish
    
11. 
    Schotlar tizimi
    
12. 
    Ikki yoqlama yozish usuli
    
13. 
    Balans
    
14. 
    Moliyaviy xisobotlar va ularga qo’shimcha ilovalar tuzish
    
15. 
    Bugalteriya hisobi ma’lumotlarini jamlash va umumlashtirish
    

Har qanday fanning predmetini o‘rganishda mazkur fanning asosiy tamoyillarini, tashkiliy usullarini, korxona faoliyatini ba- holash mezonlarini bilish muhim. Chunki bular fanni o‘rganish- da qo‘llaniladigan usullar majmuasini belgilab beradi.

Buxgalteriya hisobi operativ-texnik va statistika hisoblaridan, shuningdek, boshqa iqtisodiy fanlardan korxonalar faoliyatida so- dir bo‘Iadigan xo‘jalik jarayonlarini yoppasiga, uzluksiz va mun- tazam kuzatib borishi, o‘lchashi va alohida hujjatlarda qayd qili- shi bilan farq qiladi. Unda aks ettirilgan jarayonlar albatta hujjat bilan rasmiylashtiriladi. Hujjatlashtirish sodir bo‘lgan jarayon- larning qonuniyligini va to‘g‘riligini tekshirishga huquqiy asos bo‘lib, korxonalar xo‘jalik faoliyati natijalarini nazorat qilishda foydalaniladi. Shuning uchun xo‘jalik muomalalarini kuzatish va hujjatlashtirish buxgalteriya hisobi metodining elementi sifatida namoyon bo‘ladi.
Iq tiso d iy ja r a y o n la r buxgalteriya h is o b id a m a i u m b ir o ‘lchov- larda, eng avvalo, pulda baholanib, aks ettiriladi. Demak, xo‘jalik jarayonlarini pulda baholash buxgalteriya hisobi metodining ele- mentini tashkil etadi.
Korxona aktivlari, passivlari va majburiyatlari holatini, saqlani- shini, ulardan foydalanishni nazorat qilish buxgalteriya hisobi- ning muhim vazifalaridan biri bo‘lib hisoblanadi. Bu vazifa hisob obyektlarni haqiqiy borligini va holatini ashyoviy ro‘yxatdan o‘tkazish yo‘li bilan bajariladi. Shuning uchun ashyoviy ro‘yxat- dan o‘tkazish buxgalteriya hisobi metodining elementi bo‘lib hisoblanadi.
Xulosa qilishimiz mumkinki, kuzatish va hujjatlashtirish, pul- d a b a h o la s h va kalk u ly atsiy a tu z is h , sch y o tlar tiz im i va ik k i t o ­món lama yozuv, oborot qaydnomasi va balans tuzish hamda in- ventarizatsiya (ashyoviy ro‘yxatdan o‘tkazish) buxgalteriya hisobi metodi elementlarini tashkil qiladi.
Bizning fikrimizcha, hisobot davrining oxirida tuziladigan te z k o r m a ’lu m o tla r, m oliyaviy va s ta tis tik h iso b o tla r, u l a r n in g ilo - valari joriy hisob ma’lumotlari, oborot qaydnomasi va balansga asoslanadi. Shuning uchun ularni tuzish va taqdim etishga iqti- sodiy tahlil, audit fanlari kabi buxgalteri hisobining mantiqiy da- vomi sifatida qarash lozim.
3. Корхонада январ ойи учун иш хаки хисобланди. Иккиёклама ёзувда акс еттиринг?