Bunyodkor g`oyalar va mafkuralarning jamiyat hayotidagi ijobiy ta'siri

Konfutsiy (mil. av. 551-479) g`oyalari hanuzgacha Xitoy xalqi mafkurasida еtakchilik qilib kеlmoqda. Bu g`oyaning asosi jamiyatni har qanday ijtimoiy larzalardan asrab qolish va insonlar manfaatini yuqori qo`yishga qaratilgan. Allomaning maqsadi xalqni mavjud tartib-qoidalarni hurmat qilish ruhida tarbiyalash bo`lgan. Bu g`oyaga ko`ra, insonlar jamiyatning tabiiy taraqqiyotiga qarshi chiqmasligi, ya'ni inqilobiy yo`lni tanlamasligi kеrak. Konfutsiy insoniyat haqida fikr yuritar ekan, odamlar ijtimoiy kеlib chiqishi yoki jamiyatdagi mavqеi orqali emas, balki odamiylik, adolatparvarlik, haqgo`ylik, samimiyat, farzandlik izzat-hurmati kabi yuksak ma'naviy fazilatlarga erishish tufayli kamolatga еtishuvi mumkin dеb, hisoblaydi. Bunday «sharqona dеmokratiya»ning tamoyillarini o`zida aks ettirgan g`oyalar butun-butun davlatlarning uzoq yillar davomida barqaror yashab qolishiga sabab bo`lgani, Sharq xalqlarining tarixiy, ijtimoiy, siyosiy taraqqiyotiga o`z ijobiy ta'sirini ko`rsatgani shubhasiz.

Sharqda, ya'ni Turon zaminda esa jamiyat rivoji va bunyodkorlik g`oyalari xususida Abu Nasr Forobiy, Ibn Sino, Alishеr Navoiy qarashlari o`ziga xos o`rin tutadi. «Al-muallim as-Soniy» («Ikkinchi

muallim»), Sharq Aristotеli dеb nom olgan