Burg'ulash va portlatish ishlarida ishlatiladigan atamalar Reja

Elektr-olovli portlatish – yoqish vositalari sifatida olovo‘tar shnur va elektryoqish patronlardan foydalanib portlovchi moddalar portlashini uyg‘otish usuli.
Olovli portlatish – olovo‘tar shnur va uni yoqish vositalardan foydalanib portlovchi moddalar portlashini uyg‘otishning olovli usuli.


Shpurlarning chukurligi – ulchovchi reyka eki trubkasimon tikinlagich (zaboynik) erdamida amalga oshiriladi (xar ikkilasida xam 5 sm dan belgilari bor).
Tikinlagich (zaboynik) – Shpurlarni zaryadlashda patronlarni joylashtirish va zichlashtirish uchun ishlatiladigan – dumalok kilib yunalgan yagoch (sterjen) enki yagoch uchli alyuminiydan yasalgan (diametri shpur diametridan kichik bulgan) sterjendir.
Skvajinali zaryadlash metodi deb – skvajinalarni parmalash, tozalash va ulchash, PMni tayerlash, boeviklarni tayerlash skvajinalarni zaryadlash (4 – chizma) va tiniklash, portlatuv tarmogini tayerlash va tekshirish, skvajinali zaryadlarni portlatish va portlatish joyini tekshirish kabi texnik amal va usullar yigindisiga aytiladi.
Gorizontal zaryadlarga – portlatilayotgan muxitning yuzasiga parallel joylashtiriladigan zaryadlar kiradi.
Kiya zaryadlar – portlatilayotgan muxitning gorizontal yoki vertikal yuzasiga utkir burchak bilan joylashtirilgan zaryadlar kiradi.
Doirasimon zaryad – doira shakli bulib, daraxtlarni yikitishda, kuvurlarni kesishda va boshkalarda kullaniladi.
Shaklining tashki kurinishiga karab – oddiy va figurali zaryadlarga bulinadi.
Oddiy zaryadlar – tugri geometrik jism shaklida buladi, masalan, shpurli va skvajinali stilindrik zaryadlar.
Figurali zaryadlar – bir necha geometrik jismlar kushilishidan xosil bulgan murakkab shaklli zaryadlar.
Detanastiyalovchi plig (DSh)
Detanastiyalovchi plig (DSh) ning vazifasi –KD yoki ED lar detanastiyasini PM zaryadiga etkaziib berishdan iborat. Xuddi shuningdek, bir zaryaddan ikikinchi zaryadga detonastiyani uzok masofaga etkazib berish va tula detonastiya olish uchun xam kullaniladi.
Yonuvchi plig (OSh).
Yonuvchi plig (OSh) – olov nurlarini inistiyalovchi PM ga etkazish uchun xizmat kiladi. Ya’ni KD da joylashgan birlamchi inistiyalovchi PM ga etkazib beradi. OSh ning tuzilishi: bush preslangan tutunli poroxdan (78%-kaliy selitrasi, 12%-kumir va 10%-oltingugurtdan) iborat bulib, markazida ipdan tukilgan yunaltiruvchi ipi, tashki tarafidan suv utkazmaydigan katlami mavjud
Kopsulali – portlagich (KD).
Kapsulali – portlagichlar (KD) sanoatdagi PM larni va DSh larni birlamchi inistiyalash uchun xizmat kiladi. KD ning diametri 6-7 mm, uzunligi 47-51mm li stilindrik gilza bulib, birlamchi va ikkilamchi inistiyalovchi PM lar snaryadi bilan zaryadlangan. Stilindrik gilzaga birinchi bulib ikkilamchi inistiyalovchi PM lar preslanib joylashtiriladi va shundan keyin birlamchi PM urtasida 2-2,5mm li teshikchasi bulgan metall chashkachada joylashtiriladi. Ushbu teshikcha orkali birlamchi inistiyalovchi PM ga yondiruvchi plig (OSh) alangasi etib keladi va PM ni dntonastiyalaydi. PM ning tukilib ketmasligi uchun chashkaga teshikchasi ipak setka bilan yopilgan.