Buxgalteriya balansi va uning zamonaviy sharoitda korxona boshqaruvidagi roli

Buxgalteriya balansi va uning zamonaviy sharoitda korxona boshqaruvidagi roli.
Hisobot ma'lumotlari tashqi foydalanuvchilar tomonidan tashkilot faoliyatini baholash, shuningdek, tashkilotning o'zida iqtisodiy tahlil qilish uchun ishlatiladi. Shu bilan birga, hisobot kelajakni rejalashtirish uchun zarurdir. Hisobot to'g'ri va o'z vaqtida bo'lishi kerak. U hisobot ko'rsatkichlarini o'tgan davr ma'lumotlari bilan solishtirish imkonini ta'minlashi kerak.
Bozor munosabatlariga o'tish mulkchilikning turli shakllari va tadbirkorlik faoliyati turlarining paydo bo'lishiga sabab bo'ldi. Veksellar muomalasi jonlanmoqda, aksiyalar va boshqa qimmatli qog‘ozlar paydo bo‘ldi, moliyalashtirish va kreditlash tamoyillari o‘zgartirildi, chet el valyutasi bilan operatsiyalar doirasi kengaytirildi. Shu munosabat bilan mamlakatimizda uzoq yillar davomida rivojlangan G‘arb davlatlari tajribasi va xalqaro andozalar asosida shakllangan buxgalteriya hisobi va hisobot tizimini o‘zgartirish zarurati paydo bo‘ldi. Agar markazlashgan-rejalashtirilgan iqtisodiyot sharoitida, buxgalteriya ma'lumotlari to'planilgan, umumlashtirilgan, va ilgari asosan uning foydalanuvchilari yuqori tashkilotlar (bosh idoralar va vazirliklar) bo’lgan bo’lsa, yangi moliyaviy hisobot allaqachon investorlar va hamkorlarni jalb qilish uchun gorizontal foydalanishga, muassislar va aktsiyadorlarni moliyaviy ahvolning barqarorligi va korxonaning yaqin istiqbollari haqida xabardor qilishga qaratilgan.
Moliyaviy hisobot ma'lumotlari tashqi foydalanuvchilar, manfaatdor yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan foydalanilmaydi: etkazib beruvchilar, xaridorlar, haqiqiy va potentsial kreditorlar, kredit muassasalari, soliq va statistika organlari - shuningdek, tashkilotdagi iqtisodiy tahlil uchun ham. Natijada, buxgalteriya hisobotlari xodimlarning boshqaruv rejalari va siyosati haqida xabardor bo'lishiga yordam beradi, tashkilotda ishlaydigan xodimlarni umumiy maqsadlar va maqsadlarga muvofiq harakat qilishga undaydi.
Bularning barchasi buxgalteriya va hisobot maqsadlarini korxona darajasida belgilashga imkon beradi, bu odatda baholash sifatida belgilanishi mumkin:
- korxonaning to'lov qobiliyati (uning kreditorlik qarzlari, likvidlik va boshqalar);
- rentabellik;
- xo'jalik faoliyati bilan shug'ullanuvchi shaxslarning ularga berilgan vakolatlar doirasida-ishlab chiqarish vositalari va ishchi kuchini tasarruf etish bo'yicha javobgarlik darajasi.
Bularning barchasi axborot modellashtirish yordamida amalga oshiriladi. Korxonaning mol-mulkini, uning majburiyatlarini va mablag'larini ma'lum bir vaqtda himoya qiladigan eng keng tarqalgan model-bu buxgalteriya balansi. Buxgalteriya (moliyaviy) hisoboti ma'lumotlari kompaniya darajasida statistik xulosalar, taqqoslashlar, shuningdek byudjet bilan munosabatlar uchun ishlatiladi. Buxgalteriya (moliyaviy) hisobotidan kelib chiqqan holda, investitsiya resurslarini taqsimlash to'g'risidagi o'zgaruvchan qarorlar, mintaqalarda iqtisodiy siyosat belgilanadi, iqtisodiy jarayonlarning jamiyatning ayrim a'zolarining ijtimoiy mavqeiga ta'siri aniqlanadi va hokazo.
Buxgalteriya axboroti yuqori ishonchlilikka ega, chunki u barcha amalga oshirilgan biznes operatsiyalarning ro’yhatga olingan murakkab hujjatiga asoslanadi va uning ma'lumotlari inventarizatsiya materiallari bilan tasdiqlanadi.
Buxgalteriya balansi, metodologiyaning o'ziga xos xususiyatlari, maxsus maqsadlar, ma'lumotlardan foydalanishning tabiati bilan ajralib turadi. Faqat buxgalteriya balansi ma'lumotlariga ko'ra, byudjetdan tashqari jamg'armalar bilan byudjet solig'I, belgilangan shakllarga ko’ra hisob-kitoblar tuziladi.
Balansda hech qanday o'chirish va dog'larga yo'l qo'yilmaydi. Xatolar tuzatilgan hollarda tegishli izohlar tuziladi, ular tuzatilgan sanani ko'rsatgan holda bayonnomani imzolagan shaxslar tomonidan tasdiqlanadi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida buxgalteriya hisobining ajralmas talablaridan biri uning barcha manfaatdor foydalanuvchilar uchun ochiqligidir.
Buxgalteriya (moliyaviy) hisobotlari mustaqil auditor tomonidan majburiy tekshirilishi va ishonchliligi tasdiqlanishi kerak.
Buxgalteriya balansi korxonada, muassasada buxgalteriya hisobining yakuniy bosqichidir. U korxona, muassasaning mulkiy va moliyaviy holatini, hisobot davridagi (oy, chorak, yil) iqtisodiy faoliyati natijalarini hisoblash usulida aks ettiradi.
Vazirliklar, idoralar va xo‘jalik boshqaruvining boshqa organlari o‘zlariga bo‘ysunuvchi korxona va muassasalar bo‘yicha jamlanma moliyaviy hisobotlarni tuzadilar. Muassasalarning barcha korxonalari uchun hisobot yili 1 yanvardan 31 dekabrgacha bo'lgan davr hisoblanadi.
Moliyaviy hisobotdagi ma'lumotlar sintetik va analitik hisob ma'lumotlariga asoslanadi.
Hisobotga qo'yiladigan asosiy talablar, bu korxona faoliyatining haqiqiy natijalarini haqqoniy va aniq aks ettirish, barcha ko'rsatkichlarning qat'iy bog'lanishidir. Hisobotni buzish va balans moddalarini baholash davlatga qarshi xatti-harakatlar deb hisoblanadi va bunga aybdor bo'lgan rahbarlar va bosh buxgalterlar amaldagi qonun hujjatlariga muvofiq javobgar bo'ladilar.