Buxgalteriya hisobini tashkil qilishning me’yoriy huquqiy asoslari

6-modda. Buxgalteriya hisobi subhektlari: Qonunchilikka muvofiq hisob yuritishi shart bo’lgan buxgalteriya hisobi subhektlari ro’yxatini aniqlashtirildi. Ushbu moddaga doimiy muassasa ko’rinishidagi solik to’lovchi hisoblangan chet ellik yuridik shaxslarning O’zbekiston Respublikasi hududida faoliyat ko’rsatuvchi filiallari, vakolatxonalari va boshqa tarkibiy bo’linmalari qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda hisob yuritishi va hisobot taqdim etishini nazarda tutuvchi qo’shimchalar kiritildi.
7-modda. Buxgalteriya hisobi obhektlari:
Buxgalteriya hisobining xalqaro standartlarining Kontseptsiyasiga ko’ra, moliyaviy hisobotlarning element (obhekt) lari bo’lib aktivlar, majburiyatlar, xususiy kapital, zaxiralar, daromadlar, xarajatlar hisoblanadi. SHu bois, Qonunning 7-moddasi ushbu talablarga moslashtirildi. Bundan tashqari, milliy va xalqaro amaliyotda “asosiy aktivlar” tushunchasi qo’llanilmasligi va uning o’rniga “uzoq muddatli aktivlar” tushunchasi ishlatilishi bois buxgalteriya hisobi sohasidagi tushunchalar amaldagi qonunchilik talablariga muvofiqlashtirildi. Yahni, mazkur moddada ham uzoq muddatli ham joriy aktivlar tushunchasini qamrab oladigan umumiy bo’lgan “aktivlar” tushunchasi kiritildi.
8-modda. Sintetik va analitik hisob:
Qonunni tarkibiy jixatdan takomillashtirish hamda sintetik va analitik hisob tushunchalari barcha xo’jalik yurituvchi subhektlar va davlat organlari tomonidan bir xilda talqin qilinishini tahminlash maqsadida, sintetik va analitik hisob alohida modda sifatida ajratildi.
9-modda. Buxgalteriya hisobi va hisobotini tartibga solish:
Byudjet kodeksi talablari hamda byudjet tizimining byudjetlari ijrosi hususiyatidan kelib chiqib, ushbu moddaning mazkur qismi aniqlashtirildi va unga quyidagi mazmundagi yangi qism kiritildi: “Byudjet tashkilotlarining hamda davlat maqsadli jamg’armalarining buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotini tartibga solish byudjet hisobi standartlari hamda boshqa qonun hujjatlari asosida amalga oshiriladi.”
Mahlumki, O’zbekiston Respublikasining "O’zbekiston Respublikasining Markaziy banki to’g’risida"gi Qonunning 51-moddasida Markaziy bankning bank operatsiyalarini amalga oshirish, buxgalteriya hisobi va bank statistika hisobotini yuritish, yillik hisobotlar tuzish yuzasidan banklar uchun majburiy bo’lgan qoidalarni hamda moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirish, buxgalteriya hisobi va hisobotini yuritish yuzasidan mikrokredit tashkilotlari uchun majburiy bo’lgan qoidalarni o’rnatish bo’yicha vakolati belgilangan.
SHu bois, mazkur moddaning banklarga taaluqli qismi quyidagi yangi tahrirda berildi: Banklar va boshqa kredit tashkilotlarining buxgalteriya hisobi hamda hisobotini tartibga solish O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.