Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari
Download 4.88 Mb. Pdf ko'rish
|
Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari
|
1 O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI N. TOSHMAMATOV A. TUYCHIEV S. BUZRUKXONOV I. YORMATOV B. SHARIPOV BUXGALTERIYA HISOBI : 1-MODUL: “BUXGALTERIYA VA KASBIY FAOLIYAT ASOSLARI” 2-MODUL: «BUXGALTERIYA HISOBI NAZARIYASI» Farg’ona – 2020 2 UO‘K: KBK: N. Toshmamatov A. Tuychiev S. Buzrukxonov I. Yormatov B. Sharipov Taqrizchilar: 1. Pardaev M. Q. – Samarqand “Iqtisodiyot va servis” institutining professori, iqtisod fanlari doktori 2. Karimov A. A. – Toshkent moliya instituti “Buxgalteriya hisobi” kafedrasi mudiri, professor, iqtisod fanlari doktori 3. Abdullaev A. A. – Andijon “Yuqori texnologiyalar” institutining professori, iqtisod fanlari doktori Ushbu darslik Davlat ta’lim standartlari talablari, buxgalteriya hisobi fani o‘quv dasturiga asosan tuzilgan bo‘lib “Buxgalteriya hisobi va audit”, “Buxgalteriya hisobi”, “Audit” ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha ta’lim olayotgan talabalar uchun mo‘ljallangan. Mazkur darslik talabalar uchun “Buxgalteriya hisobi” fanidan asosiy o‘quv adabiyoti sifatida xorijiy tajriba asosida tayyorlangan bo‘lib, undan boshqa iqtisodiyot ta’lim yonalishida tahsil olayotgan talabalar, magistrlar, doktorantlar va xo‘jalik yurituvchi subektlarning mutaxassislari, ushbu sohada ilmiy izlanishlar olib borayotgan tadqiqotchilar ham foydalanishlari mumkin. Настоящий учебник подготовлено в соответствии требованиях государственных образовательных стандартов, учебной программы по бухгалтерскому учету и аудиту и предназначен для студентов специальности «Бухгалтерский учет и аудит», «Бухгалтерский учет», «Аудит». Учебник предназначен для студентов в качестве основного учебника по «Бухгалтерскому учету» и написан на основе зарубежного передового опыта. Может быть также использованы студентами, обучающимися других экономических направлений, магистрами, докторантами и специалисты бизнес-субъектов, а также и исследователями, проводящими исследования в этой области. This textbook is based on the requirements of the State Educational Standards, Accounting and Audit curriculum, and is intended for students majoring in "Accounting and Audit". This textbook is intended for students as the main textbook on "Accounting" based on foreign experience, which can be used by students studying economics, business entities, and researchers conducting research in this field. is possible. 3 KIRISH Buxgalteriya hisobi amaliy ahamiyatga ega bo’lgan iqtisodiy bilm sohasi bo’lib hisoblanadi. Xo’jalik sub’ektlarining moliya-xo’jalik faoliyatli to’g’risidagi axborotlar buxgalteriya hisobi yordamida ro’yxaga olinadi, qayta ishlanadi, hisob ma’lumotlaridan foydalanuvchilarga va boshqa manfaatdor bo’lgan shaxslarga taqdim etiladi. Ushbu darslik O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7- fevraldagi “O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha Harakatlar strategiyasi to’g’risida”gi PF-4947-sonli Farmoni, 2017 –yil 20- apreldagi “Oliy ta’lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risi”dagi PQ-2909-sonli Qarori, 2017-yil 27-iyuldagi “Oliy ma’lumotli mutaxasislar tayyorlash sifatini oshirishda iqtisodiyot sohalari va tarmoqlarining ishtirokini yanada kengaytirish chora-tadbirlari to’g’risida” PQ-3151 hamda 2018 yil 5-iyundagi “Oliy ta’lim muassasalarida ta’lim sifatini oshirish va ularning mamlakatda amalga oshiraliyotgan keng qamrovli islohatlarda faol ishtirokini ta’minlash bo’yicha qo’shimcha chora- tadbirlar to’g’risidagi” PQ-37- sonli Qarorlarining asosiy qoidalariga muvofiq ishlab chiqilgan va unda “Buxgalteriya hisobi” fanining “Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari” va “Buxgalteriya hisobi nazariyasi” modullarini o’rganishda zarur bo’lgan asosiy mavzular yoritilgan. Prezidentimiz SH.M.Mirziyoev ta’kidlab aytganidek, «Endi har birimiz, eng avvalo, davlat boshqaruvi organlari rahbarlarining vazifasi – o’zimiz ma’sul bo’lgan soha va tarmoqda ishlarning ahvolini tanqidiy baholash asosida zimmamizga yuklatilgan vazifalarni ma’suliyat bilan bajarishni ta’minlashdan iborat» 1 . Bunday vazifani sifatli va o’z vaqtida bajarish har bir rahbardan o’zi boshqarayotgan korxonaning moliyaviy 1 Mirziyoev SH.M. Tanqidiy talil, qa’tiy tartib intizom va shaxsiy javobgarlik–har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak» O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016-yilda mamlakatimizni ijtimoiy- iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2017-yilga muljallangan iqtisodiy dasturning ng muhim ustuvor yo’nalishlariga bag’ishlangan majlisidagi ma’ruzasi. 4 holatiga e’tiborsiz bo’lib qolmasdan, boshqaruv tizimining asosiy bo’g’ini bo’lgan, hisob ishlarini, eng avvalo, buxgalteriya hisobini to’g’ri tashkil qilishga bog’liq. SHuning uchun ham bozor munosabatlariga asoslangan boshqaruv sharoitida buxgalteriya hisobini isloh qilish, uni xalqaro andozalar darajasida tashkil etish muhim ahamiyat kasb etadi. Korxona faoliyatini iqtisodiy va moliyaviy holatlarni aks ettirishda buxgalteriya hisobining milliy andozalariga tayanib ish yuritishi va boshqaruv qarorlari qabul qilishi kerak. Bunday talab har qanday rahbardan buxgalteriya hisobining asoslarini bilishni talab etadi. Buxgalteriya hisobi fanida xo’jalik subektlarining faoliyatida ishtirok etadigan aktivlar, passivlar va majburiyatlar hamda ularni o’zgarishga olib keladigan xo’jalik jarayonlari iqtisodiy qonunlar doirasida yoritiladi. Buxgalteriya hisobi fan sifatida bir-biriga bog’liq bo’lgan “Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari”, «Buxgalteriya hisobi nazariyasi», «Moliyaviy hisob» va «Boshqaruv hisobi» kabi qismlarga bo’linadi. Buxgalteriya hisobining paydo bo’lish va rivojlanish tarixini, uning bajaradigan funksiyalarini, vazifalarini, hisob ishlarini tashkil qilish tamoyillarini hamda fanning predmetini, hisob ishlarini tash killash usul va uslubiyotini “Buxgalteriya va kasbiy faoliyat asoslari” va«Buxgalteriya hisobi nazariyasi» fanlari o’rgatadi. Buxgalteriya hisobining aniq ob’ektlarini hisobga olish tamoyillari va tartibi «Moliyaviy hisob» va «Boshqaruv hisobi» fanlarida o’rganiladi. Ushbu darslik hozirda buxgalteriya hisobi tizimini takomillashtirish borasida hukumatimiz tomonidan qabul qilingan «Buxgalteriya hisobi to’g’risida»gi Qonun, «Mahsulot (ishlar, xizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish xarajatlari tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to’g’risida»gi Nizom, O’zbekiston Respublikasi Buxgalteriya hisobi Milliy andozalari va buxgalteriya hisobiga doir boshqa meoyoriy-huquqiy hujjatlarning mazmun-mohiyatidan kelib chiqqan holda tayyorlandi. Darslikda buxgalteriya hisobining vazifalari, predmeti, obekti, usullari, uslubiyoti hamda moliyaviy hisobotlarni tuzish konsepsiyasi kabi nazariy savollar mutaxassislikning davlat ta’lim standartlari va namunaviy dastur 5 talablaridan kelib chiqqan holda yoritilgan. Har bir mavzudan so’ng bilimlarni mustahkamlash maqsadida mustaqil ta’lim uchun nazorat savollari, testlar hamda mavzular bayonidan keyin fanni o’rganish jarayonida uchraydigan atamalarga ensiklopedik izohlar keltirilgan. Darslik oliy ta’limning 200000 – «Ijtimoiy soha, iqtisodiyot va huquq» ta’lim sohasidagi 5230900 – «Buxgalteriya hisobi va audit» bakalavriat yo’nalishi talabalariga mo’ljallangan bo’lib, undan 200000 – «Ijtimoiy soha, iqtisodiyot va huquq» ta’lim sohasidagi boshqa yo’nalish talabalari va «Buxgalteriya hisobi va audit» yo’nalishi bo’yicha ta’lim olayotgan kollej, texnikum o’quvchilari, mustaqil tadqiqotchilar, buxgalterlar va buxgalterya hisobini mustaqil o’rganuvchilar ham foydalanishlari mumkin. Download 4.88 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|