To`lov balansining aktiv-(musbat) qoldig`i esa Markaziy bankning rasmiy valyuta zahiralari miqdori ortishiga olib keladi. Bunda Markaziy bank valyuta zahiralarini to`ldirish uchun chet el valyutasini sotib oladi va natijada ichki bozorda milliy valyuta taklifi nisbatan oshadi, uning almashinuv kursi kamayadi. - To`lov balansining aktiv-(musbat) qoldig`i esa Markaziy bankning rasmiy valyuta zahiralari miqdori ortishiga olib keladi. Bunda Markaziy bank valyuta zahiralarini to`ldirish uchun chet el valyutasini sotib oladi va natijada ichki bozorda milliy valyuta taklifi nisbatan oshadi, uning almashinuv kursi kamayadi.
- Bu hoi esa iqtisodiyotga (investitsiyalar hajmi va iqtisodiy o`sishga) rag`batlantiruvchi ta’sir ko`rsatadi. Markaziy bank tomonidan o`tkaziladigan bunday operatsiyalar rasmiy rezervlar bilan boMadigan operatsiyalar deyiladi. Bu operatsiyalar natijasida to`lov balansi qoldigi nolga tenglashishi kerak. Tolov balansining aktiv qoldig`i yoki taqchilligi mamlakat iqtisodiyoti xususiyatlariga qarab turlicha baholanishi mumkin. Valyutasi xalqaro hisob-kitoblarda hamda boshqa mamlakatlar zahira valyutasi sifatida foydalaniladigan mamlakatlar uchun to`lov balansining taqchil bo`lishi tabiiy hol hisoblanadi. Bunday mamlakatlar to`lov balansini uzoq muddat makroiqtisodiy tartibga solmasligi
Milliy valyutasi jahon iqtisodiyotida zahira valyutasi hisoblanmaydigan mamlakatlar Markaziy banklarida rasmiy valyuta zahirasi cheklanganigi tufayli tolov balansining uzoq muddatli taqchilligi bu rezervlaming sarflab bo` linishiga olib keladi. Bunday hollarda to`lov balansi makroiqtisodiy tartibga solinadi. Mamlakat savdo siyosatini va valyuta almashinuv kursini o`zgartirishi choralarini qo`llab chet ellardagi o`z xarajatlarini kamaytiradi yoki eksportdan o`z daromadlarini oshiradi. Bunday tartibga solish natijasida baholar umumiy darajasi oshadi. Oqibatida aholi turmush darajasining pasayishi, milliy valyutaning qadrsizlanishi, iqtisodiyotning ayrim tarmoqlarida bandlilikning pasayishi ro`y berishi mumkin. Valyuta rezervlari sarflab bo`linganligi, ilgari olingan chet el kreditlarini qaytarilish grafiklari buzilganligi tufayli bunday kreditlarni yana olish imkoniyatlari yo`qqa chiqadi. Shu tufayli mamlakat to`lov balansi taqchilligining uzoq vaqt davom etishi to`lov balansi inqirozi deyiladi. To`lov balansi inqirozini hal etishning yagona yoki makroiqtisodiy tartibga solish hisoblanadi. O`tish davri iqtisodiyotida xorijiy valyutaga spekulyativ talab oshishi Markaziy Bankni qiyin ahvolga solib qo`yadi. Chunki rasmiy valyuta zahiralari bir vaqtning o`zida ham to`lov balansi taqchilligini, ham ichki spekulyativ talabni qondirish uchun yetarli bo`lmasligi mumkin. - Milliy valyutasi jahon iqtisodiyotida zahira valyutasi hisoblanmaydigan mamlakatlar Markaziy banklarida rasmiy valyuta zahirasi cheklanganigi tufayli tolov balansining uzoq muddatli taqchilligi bu rezervlaming sarflab bo` linishiga olib keladi. Bunday hollarda to`lov balansi makroiqtisodiy tartibga solinadi. Mamlakat savdo siyosatini va valyuta almashinuv kursini o`zgartirishi choralarini qo`llab chet ellardagi o`z xarajatlarini kamaytiradi yoki eksportdan o`z daromadlarini oshiradi. Bunday tartibga solish natijasida baholar umumiy darajasi oshadi. Oqibatida aholi turmush darajasining pasayishi, milliy valyutaning qadrsizlanishi, iqtisodiyotning ayrim tarmoqlarida bandlilikning pasayishi ro`y berishi mumkin. Valyuta rezervlari sarflab bo`linganligi, ilgari olingan chet el kreditlarini qaytarilish grafiklari buzilganligi tufayli bunday kreditlarni yana olish imkoniyatlari yo`qqa chiqadi. Shu tufayli mamlakat to`lov balansi taqchilligining uzoq vaqt davom etishi to`lov balansi inqirozi deyiladi. To`lov balansi inqirozini hal etishning yagona yoki makroiqtisodiy tartibga solish hisoblanadi. O`tish davri iqtisodiyotida xorijiy valyutaga spekulyativ talab oshishi Markaziy Bankni qiyin ahvolga solib qo`yadi. Chunki rasmiy valyuta zahiralari bir vaqtning o`zida ham to`lov balansi taqchilligini, ham ichki spekulyativ talabni qondirish uchun yetarli bo`lmasligi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
