Buxoro amirligining tashqi siyosati

Buxoro amirligining tashqi siyosati

Tayyorladi:8-a sinf o’quvchisi

Normamatova Shaxzoda

REJA:

1.Amirlik tashqi siyosatining asosiy tamoyillari.

2.Buxoro-Rossiya munosabatlari.

3.Buyuk Britaniya-Rossiya munosabatlari.

1.Amirlik tashqi siyosatining asosiy tamoyillari

Amirlik tashqi siyosatining asosiy tamoyillarini birinchidan O’rta Osiyoda mavjud uch o’zbek davlatlari orasida yetakchi mavqega ega bo’lish va qulay imkoniyat tug’ilganida ularni bo’ysundirish;

ikkinchidan Xurosonda mustahkam o’rnashib olish;uchinchidan, Rossiya va boshqa davlatlar bilan savdo munosabatlarini rivojlantirish;

to’rtinchidan O’rta Osiyo mintaqasidagi barcha musulmonlarning amiri(mang’itlar o’zlarini shunday deb hisoblaganlar) sifatida musulmonlarning Astraxan orqali Makkaga Haj safariga borib kelishlarini ta’minlab turishni yo’lga qo’yishdan iborat bo’lgan.

to’rtinchidan O’rta Osiyo mintaqasidagi barcha musulmonlarning amiri(mang’itlar o’zlarini shunday deb hisoblaganlar) sifatida musulmonlarning Astraxan orqali Makkaga Haj safariga borib kelishlarini ta’minlab turishni yo’lga qo’yishdan iborat bo’lgan.

2.Buxoro-Rossiya munosabatlari

Mang’it amirlari Rossiya bilan munosabatlarga doimo katta ahamiyat berdilar.Ikki davlat o’rtasidagi o’zaro manfaatli munosabatlarning qaror topishida elchilar almashinuvimuhim rol o’ynaydi.Ayniqsa,XVIII asrning so’nggi choragida elchi Ernazarbiyning Rossiyaga ikki bor tashrifi bu o’rinda tengsiz bo’ldi.Ernazarbiy(Ernazar Maqsutov) keng dunyoqarashga ega diplomat va savdogar edi.

Buxoro-Rossiya siyosiy munosabatlari 1797-yilda amir Shohmurod yuborgan Polvonquli qurchi elchiligi alohida o’rin egallaydi. Polvonuli elchiliging yuborilishiga Eronning Buxoro amirligi xavfsizligiga tahdid sola boshlaganligi sabab bo’ldi.Bu davrda Kavkazda Rossiya-Eron munosabatlari ham keskinlashgan edi.Amir Haydar va Amir Nasrullo davrida ham Rossiya-Buxoro munosabatlari davom etdi.Har ikki timon ham bir-biriga elchilar yuborib turishdi.

Buxoro-Rossiya siyosiy munosabatlari 1797-yilda amir Shohmurod yuborgan Polvonquli qurchi elchiligi alohida o’rin egallaydi. Polvonuli elchiliging yuborilishiga Eronning Buxoro amirligi xavfsizligiga tahdid sola boshlaganligi sabab bo’ldi.Bu davrda Kavkazda Rossiya-Eron munosabatlari ham keskinlashgan edi.Amir Haydar va Amir Nasrullo davrida ham Rossiya-Buxoro munosabatlari davom etdi.Har ikki timon ham bir-biriga elchilar yuborib turishdi.

1858-yilda Buxoroga polkovnik Ignatyev boshchiligida Rossiya elchilari keldi. Bu Buxoro amirligining mustaqil davlat maqomidagi oxirgi elchilik bo’ldi.

3.Buyuk Britaniya-rossiya raqobatchiligi

• XIX asrning birinchi yarmida Buyuk Britaniya va Rossiya o’rtasida O’rta Osiyoda raqobat kuchayib ketdi.Bunga bu ikki mustamlakachi davlatlarning o’zbek davlatlari hisobiga yangi mustamlakalarga ega bo’lishiga, ularning bozorlarini va boy xomashyo manbalarini qo’lga kiritishga intilishlari sabab bo’ldi.
• Hindistonda mustahkam o’rnashib olgan Buyuk Britaniya Rossiyaning o’zbek davlatlaridagi ta’sirini yo’qqa chiqarish hamda ularni o’z ta’sir doirasig olish maqsadida maxsus ekspeditsiyalar yubora boshladi

Ekspeditsiyalar zimmasiga, ayni paytda, mahalliy nufuzli kuchlar bilan aloqa o’rnatish vazifasi ham yuklatildi.

• Ekspeditsiyalar zimmasiga, ayni paytda, mahalliy nufuzli kuchlar bilan aloqa o’rnatish vazifasi ham yuklatildi.
• Buyuk Britaniya dastlab 1825-yilda zobit U.Murkford boshchiligida ekspeditsiya yubordi. Ekspeditsiya natijasida inglizlar Buxoro amirligini har tomonlama o’rganishga muvaffaq bo’ldilar.
• 1839-yili Buyuk Britaniya Afg’onistonga qarshi harbiy harakatlar boshlaganida Rossiya-Buyuk Britaniya munosabatlari yanada keskinlashdi. Agar Afg’oniston bosib olingudek bo’lsa, navbat O’rta Osiyoga kelishi mumkin edi.
• Rossiyaning Qrim urushidagi mg’lubiyati O’rta Osiyoning Rossiya uchun siyosiy va strategik ahamiyati qanchalik katta ekanligini ko’rsatdi.

Mavzu bo’yicha savollar:

• 1. Buxoro elchisi Ernazarbiyning haqiqiy ismi qanday bo’lgan?
• 2.1858-yilda Buxoroga kelgan Rossiya elchisining ismi.
• 3.Banoras shahri qaysi davlatga tegishli?
• 4.Polvonquli qurchi elchiligi qaysi hukmdor davrida bo’lgan?
• 5.Qaysi amirlar Rossiya bilan munosabatlarga katta ahamiyat berishgan?