Buxoro davlat pedagogika instituti tosheva nurzoda toshtemirona maktabgacha ta

XIII. 4. Maktab ta’limiga tayyorlashda bolalar faoliyatini 
tashkil etishning ahamiyati 
Zaruriy faoliyatning barcha turlarini yanada takomillashtirish va 
shu asosda qimmatli ma’naviy sifatlar: mustaqillik, uyushganlik, 
jamoatchilikni shakllantirish, maktab yoshidagi bolalarni tarbiya-
lashning asosiy vazifalaridan hisoblanadi. Faoliyatga qatnashish 
maktabgacha yoshdagi bolalar shaxsini shakllantiradi. Tarbiyachining 
rahbarligi faoliyat mazmunini va uni amalga oshirish usullarini yanada 
boyitishga, faoliyatni birgalikda rejalashtirish, faoliyat jarayonida 
hamkorlik hissi, umumiy intilishlar bilan ma’lnm natijalarga erishish 
xulosalarini shakllantirishga yo‘l1angan bo‘ladi. 
O‘yin faoliyatida: 
– O‘yin1arda ijtimoiy hayotning ijobiy hodisalarini aks ettirish. 
– O‘yinda kelishish. 
– Syujetni hamkorlikda aniqlash. 
– Rollarni haqgo‘ylik bilan taqsimlash. 
– O‘yin tuzilishi mustaqil tayyorlash. 
– Syıujet mazmrınini faol rivojlantirish. 
– O‘yinda bir-birini tııshunishga erishish. 
– Do‘stona munosabatlarni qo‘llab-quvvatlash. 
– O‘yinning ma’nosini to‘liq amalga oshirish. 
– O‘yinchoq va materiallarni joy-joyiga eslatishlarsiz olib borib 
qo‘yish. 
O‘yin qoidalariga to‘liq rioya qilish kabi ko‘nikmalar o‘yin 
faoliyatini muvaffaqiyatli egallaganliklarining ko‘rsatkichi bo‘lib 
hisoblanadi. 
Mehnat faoliyatida: 

---

253 
– Mehnat majburiyatlarini (o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish, navbatchilik, ish 
o‘rnini tartibli saqlash) yaxshi bajarish. 
– Bajarilgan ish sifat va natijasi. 
– Vazifalarni o‘zaro adolatli taqsimlay olishlar. 
– Do‘stona ishlay olishlari. 
Mehnat jarayonida madaniy xulq-atvor qoidalariga rioya qilishlari 
orqali tarbiyachi bolalarda mustaqillikni, tirishqoqlikni, uyushganlik va 
javobgarlikni his qilish mas’u1iyatini shakllantirishda foydalanadi. 
Bolalarning 
jamoa 
mehnatlari 
mazmunlari 
va 
uyushtirilishi 
murakkablashib, 
bolalar 
guruhlariga 
birikib 
ishlashadi, 
bunda 
hamkorlikdagi mehnat amalga oshiriladi. Bolalarning jamoa mehnati 
faoliyati asoslarini muvaffaqiyatli egallashlari, mehnatda mustaqillik va 
uyushganlikni shakllanganligining ko‘rsatkichi bolalarning mehnat 
maqsadini tarbiyachi bilan birgalikda rejalashtirishlari va uning natijasini 
tasavvur qilishlari, zarur materiallarni ajrata olish, vazifalarni mustaqil 
taqsimlash va mehnat natijasini to‘g‘ri baholay olishlari lozim. Mehnat 
burchagida bolalarga tushunarli bo‘lgan mehnat turlari bilan mustaqil 
shug‘ullanish uchun barcha zarur narsalar bo‘lishi kerak. Bolalarga uskuna, 
o‘yinchoq, qo‘llanmalarni guruh xonasida tartibli saqlash uchun mas’uliyat 
hissi shakllantiriladi, bu maqsadda har haftada guruh xonasini jamoa bo‘lib 
yig‘ishtirishda qatnashadilar. Bunda bolalarning badiiy-estetik didlari ham 
rivojlantiriladi. Guruhda estetik muhitni yaratishda ishtirok etishlari 
ta’min1anadi, kattalar mehnati haqidagi tasavvurlari kengaytiriladi, kishilar 
mehnatiga hurmat hissini tarbiyalash, ishlab chiqarish korxonalari 
qurilishlari umumlashtiriladi. Madaniy-maishiy xizmat xodimlarining 
mehnatlari to‘g‘risida tushuncha hosil qilinadi. Shunday qilib, 
maktabgacha ta’lim muassasasida tashkil etiladigan jarayonlarning butun 
tizimi maktabgacha yoshdagi bola ongi, xulq-atvori va shaxsini qayta 
qurishga, bolalarda mehnat ta’limining yangi sharoitlariga faol har 
tomonlama tayyorgarlikni shakllantirishga xizmat qiladi. 
Bolaning maktab ta’limiga maxsus tayyorgarligi mehnatda o‘qishga 
umumiy, psixologik tayyorgarligiga qo‘shimchadir. U bolalarda 
matematika, ona tili kabi o‘quv fanlarini o‘rganishi uchun zarur bo‘lgan 
maxsus bilim, ko‘nikma va malakalarning mavjudligiga ko‘ra aniqlanadi. 
Maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalarda eng oddiy matematik 
tasavvurlarni tarkib toptirish, nutqni o‘stirish, o‘qish va savodni egallashga 
tayyorlanish yuzasidan o‘tkaziladigan jadal ish bolalarni maktabda 
o‘qishga maxsus tayyorlashning zarur darajasini ta’minlaydi.

---

254