Buxoro davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti

I-BOB. Innovatsion loyihalarni rejalashtirish va ishlab chiqish

1.1.Innovatsion faoliyat maqsadlarini shakllantirish va ijrochilarga yetkazish.

Malum bir innovatsiyani yaratishdan oldin uning qanchalik foydaliligini,o`sha innovatsiya yaratilgandan so`ng qanchalik talabda bo`lishliligini oldindan bashorat qilib keyin uni amalga oshirish maqsadga muvofiq. Mehmonxona korxonalari faoliyatini jonlantirish va taklif etilayotgan xizmatlarni yaxshilash mehmondo'stlik sohasida tez sur'atlarda joriy etilayotgan innovatsion jarayonlar ta'sirida, chunki mehmonxona korxonalarining raqobatbardoshligi xizmat ko'rsatishning eng yaxshi jahon standartlariga erishish sharoitida ta'minlanadi. O'z navbatida, innovatsiyalarni joriy etish samaradorligi oshadi ilmiy-texnikaviy rivojlangan sharoitda dolzarb vazifa taraqqiyot,shuningdek talab tarkibidagi jiddiy o'zgarishlar,iste'molchilarning xulq-atvori va motivatsiyasi Innovatsion faoliyat nafaqat ilmiy-texnik ishlanmalar va ixtirolardan amaliy foydalanishni, balki u o`z ichiga mahsulotlar, jarayonlar, marketing, tashkilot va menejmentdagi o'zgarishlar ni oladi.

Milliy iqtisodiyotning har bir sohasi o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lganligi sababli, shuningdek mehmonxona biznesidagi yangiliklar, avvalo, hamroh bo'ladigan yangiliklarni o'z ichiga olishi kerak:

- mehmonlarning ma'naviy va jismoniy kuchlarini tiklash va rivojlantirish;

- infratuzilma samaradorligini oshirish;

- mamlakatda mehmonxona biznesining barqaror ishlashi va rivojlanishini boshqarish samaradorligini oshirish;

- mehmonxonalar xizmatlarini shakllantirish, joylashtirish va iste'mol qilish jarayonlari samaradorligini oshirish;

- ishlab chiqarish omillarining progressiv o'zgarishi;

- mehmonxona imidji va raqobatbardoshligini oshirish.

Mahalliy amaliyotga innovatsiyalarni joriy qilish jahon mehmonxona biznesining innovatsion rivojlanishiga to'sqinlik qiladigan bir qator omillarga duch kelmoqda, xususan:

- kapital qo'yilmalarni yo'qotish xavfi;

- mahalliy menejerlarning tajribasi yetarli emas;

- ko'pchilik mehmondo'stlik korxonalarining moliyaviy imkoniyatlari cheklangan;

- tadbirkorlarga ham, xizmat ko'rsatuvchi xodimlarga ham yangiliklarga sub'ektiv munosabat;

- innovatsiyalarni qo'llab-quvvatlash uchun ba`zi to'siqlar (davlat tomonlari);

- innovatsion ishlanmalarning yuqori narxi;

- mehmonxona kompaniyasi va xodimlarini moslashtirishda qiyinchilik

tug`ulishi;

Innovatsiya boshqaruv ob'yektini takomillashtirish - ma'lum bir samarani olish uchun (iqtisodiy, ijtimoiy, texnologik) innovatsiyalarni joriy etishning yakuniy natijasidir.Undan samarali foydalanish uchun oldindan bunday o'zgarishlarning oqibatlarini o'ylab, rejalashtirish va hisoblash kerak. Binobarin, innovatsion faoliyatni malakali strategik va taktik rejalashtirishsiz amalga oshirib bo'lmaydi.

Innovatsion rivojlanish strategiyasini qo'llagan holda, mehmondo'stlik korxonalari quyidagi bosqichlarga rioya qilishlari shart:

1) mehmonxona korxonasining innovatsion faoliyati uchun maqsad va vazifalarni belgilash;

2) mehmonxona korxonasi uchun innovatsion strategiyani shakllantirish;

3) innovatsiyaning siyosatga muvofiqligi;

4) innovatsiyani innovatsionligini ta'minlash uchun korxona resurslarini taqsimlash;

5) mehmonxona innovatsiyasining taktik rejalarini ishlab chiqish;

6) tanlangan strategiyani tahlil qilish.

Shunday qilib, mehmonxona biznesini innovatsion rivojlantirish va undan foydalanish uchun to'g'ri tanlangan strategiya - uning raqobatbardoshligini oshirish kalitidir.

Zamonaviy mehmonxona korxonalari raqobatbardosh ustunliklarini doimiy ravishda takomillashtirib, quyidagi innovatsion rivojlanish vositalarini amalda qo'llashlari mumkin:

Differentsiatsiya vositalari - o'ziga xosligini aniqlash raqobatchilardan farq qiladigan mehmonxona xizmatlarining xususiyatlari mehmonxona mehmonlari uchun muhim. Boshqacha qilib aytganda, xizmatning o'ziga xos xususiyatlari ko'proq xaridorlarni jalb qilishga yordam beradi. Ushbu innovatsion rivojlanish vositasi mehmondo'stlik biznesini raqobatdosh strategiyalardan himoya qilishi mumkin

Autsorsing(pudratchining) vositalari - bu rivojlanishning muhim mexanizmi korxonaning asosiy bo'lmagan funktsiyalari va unga tegishli barcha aktivlarni professional pudratchining (autsorser) boshqaruviga o'tkazish to'g'risida. Mehmonxonalar asosan IT yo'nalishi bo'yicha autsorsing sxemalaridan foydalanishni boshlaydi:veb-xosting, har xil turdagi Internet xizmatlarini ko'rsatuvchi, veb-dizayn,axborot tizimlarini ishlab chiqish, joriy etish va qo'llab-quvvatlash va hokazolar.

Shunday qilib, mehmonxona biznesidagi yangilik yangi innovatsiyani yaratish yoki takomillashtirishda o'z ifodasini topadi: mehmonxonalar va boshqa xizmatlar, yangi bozorlarni rivojlantirish, joriy etish yetakchi axborot-telekommunikatsiya texnologiyalari, tashkiliy va boshqaruv faoliyatining zamonaviy shakllari, yangi yondashuvlar sayyohlarning ehtiyojlarini qondirish va boshqalar. Mehmondo'stlik korxonalarini innovatsion rivojlantirish uchun puxta tanlangan vositalar raqobatbardoshligini ta'minlashdir, bu esa faoliyat samaradorligini oshirishga, ko'rsatilayotgan xizmatlar sifatini yaxshilashga va mehmonxona xizmatlariga talabni ta'minlashga olib keladi Innovatsion faoliyat mehmonxona biznesi sohasidagi yetuklik darajasini o'zgartirish, turistik xizmatlar sifatini oshirish nuqtai nazaridan ijobiy tendentsiyani sezilarli darajada ta'sir qiladi, bu jahon uslubiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi.Chet elda federatsiya va uzoq muddatli ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish konsepsiyasining ustuvor yo'nalishlaridan birini amalga oshirishga imkon beradi.

Qo'llash nuqtai nazaridan innovatsiyalar juda o'ziga xosdir: texnik yangiliklar odatda yangi yoki yaxshilangan xususiyatlarga ega mahsulotlar ishlab chiqarishda paydo bo'ladi; texnologik mahsulotlar ishlab chiqarishning takomillashtirilgan, ilg'or usullaridan foydalanganda paydo bo'ladi; tashkiliy va boshqaruv, asosan ishlab chiqarish, transport, sotish va yetkazib berishni maqbul tashkil etish jarayonlari bilan bog'liq; axborot yechimlari ilmiy-texnikaviy va innovatsion faoliyat sohasidagi oqilona axborot oqimlarini tashkil etish, ma'lumot olishning ishonchliligi va samaradorligini oshirish muammolarini hal qiladi; ijtimoiy mehnat sharoitlarini yaxshilash, sog'liqni saqlash, ta'lim, madaniyat muammolarini hal qilishga qaratilgan. Innovatsiyalarning har xil turlari bir-biri bilan chambarchas bog'liq va innovatsiya mexanizmi uchun o'ziga xos bo`lgan talablarni taqdim etadi. Texnik va texnologik yangiliklar ishlab chiqarish jarayonlarining mazmuniga ta'sir ko'rsatib, boshqaruv yangiliklariga sharoit yaratadi, chunki ular ishlab chiqarishni tashkil etishda o'zgarishlar kiritadilar. Innovatsion faoliyat tashkilotning rivojlanish strategiyasiga to'g'ri kelmasligi mumkin. Tashkilotning maqsadlari va haqiqatlari bilan mos keladigan innovatsiyalargina muvaffaqiyatga erishish ehtimoli katta.Yangilanish innovatsion ish sifatida taqdim etildi. Haqiqiy innovatsiyalarning asosiy farqi bu yangi qiymatni yaratishdir.

Yangilanishni kechiktiradigan yangiliklarni kiritish. Bir qator hollarda texnologiyani yoki ishlab chiqarilgan mahsulotlarni tubdan o'zgartirish va ularni shaxsiy takomillashtirish bilan shug'ullanmaslik kerak.