Buxoro davlat universiteti pedagogika instituti

Birinchi shaxs. Soʻzlovchi. Bu ma’no quyidagicha ifodalanadi: 
1) 1-shaxs kishilik olmoshlari bilan: men, biz; 2) egalik ka- 
tegoriyasining 1-shaxs formalari bilan: hunarim; maqsadim, 
vazifamiz kabi; 3) shaxs-son kategoriyasining 1 shaxs formalari : 
bildim, oʻrgatdim, qaytdik kabi. 
Bosh soʻz. 1. Lugʻatlarda izohlanadigan, tarjima qilinadigan 
soʻz. Lug‘at maqolasi bosh soʻzga tuziladi. 
2. Soʻz birikmasidagi hokim soʻz. 
Bosh urg‘u. Boʻg‘inlarni soʻzga birlashtirib turuvchi asosiy tom 
ma’nodagi urg‘u. qiyos. ikkinchi darajali urg‘u. 
D 
Daraja kategoriyasi. 1. Belgining bir-biriga qiyosan darajasini 
koʻrsatadigan grammatik kategoriya. Asosan sifat turkumiga, qisman 
ravish turkumiga xos. Bu grammatik kategoriyaning uch turi bor: 1) 
oddiy daraja ; 2) ozaytirma daraja, o r t t i r m a daraja . 
Dekorrelyastiya 
(<lot.rle—«olish», 
«ajratish» 
ma’nosi 
anglashiladigan 
pristavka-jcorrelalio—oʻzaro 
aloqa, 
munosabatdorlik). Soʻzda morfemalar miqdori saqlangani holda 
ularning ma’nosi, xarakteri va oʻzaro munosabatining oʻzgarishi. 
Masalan, uning asli ul – olmosh va –ing – qaratqich kelishigi 
affiksidan tarkib topgan. Keyinchalik morfemalarga ajralish uzgargan: 
u — olmosh va -ning — kelishik affiksi. k. morfologik qayta 
boʻlinish. 
Deminutiv (< lot. , deminutus — kichraygan). ayn. kichraytish 
formasi: kizcha, stolcha, tugunchak kabi. 
Denotat (< lot. denotare — belgilamok;). Til birligi ( soʻz) 
yordamida nomlanuvchi (ataluvchi) voqelik, narsa-predmet.   
Derivatologiya. ayn. soʻz yasalishi 1.