Buxoro davlat universiteti psixologiya kafedrasi

MAKTABGA PSIXOLOGIK XIZMAT KURSATISH


Ma`lumki, shaxsning sotsializatsiyasi asosan maktab yillariga tufi keladi. Shuning uchun ham maktab oldiga kuyilgan asosiy vazifalardan biri bolaning kamoloti uchun barcha sharoitlarni yaratish, uning individual va psi­xologik xususiyatlarini hisobga olgan xolda ta`lim va tarbiyaning eng makbo`l shakllarini joriy etishdir. Lekin hammaga ma`lumki, xozirgi sharoitda mak­tab oldida ko`plab muammolar, xal kilinmagan masalalar mavjudki, ular barchasi maktabga xar taraflama erdamni taqozo etmokda. Oxirgi yillarda O`zbyokiston Respublikasi Prezidyontining kursatmalariga asosan eshlarning laekatlarini ilk eshligidan aniklash, ular iktidorini xar taraflama ustirish vazifalari o`quvchiga individualyondashuvning zarurligini, ukishning diffe­ryontsial bo`lishini talab kilmokda, shunga yarasha maktab va jamoatchilik oldiga kator muammolarni keltirib chikarmokda. Testlar vositasida bilimlarni tekshirish, oliy o`quv yurtlariga va ta`limning barcha tarmoklariga ham test sinovlari orkali kabo`lning amalga oshirilishi psixologik xizmatning tezrok yo`lga kuyilishini talab kilmokda. Ijtimoiy psixologiya ham davrimizning maktab oldiga kuyaetgan talablari, uning xozir gi kunlarda boshdan kechiraetgan kiyinchiliklarni hisobga olgan xolda, o`z oldiga :
a) ularni anglash:
b) ilmiy analiz kilish va:
v) oldini olish yo`llarini kidirib, yo`lyo`riklar kursatish vazifasi
ni kuymokda.
Maktabga borgan ijtimoiy psixolog nima ishlarni kilishi mumkin? U:

1. 
   Maktabla tashkil etilgan psixologiya xizmati avvalo psixologdan usha maktab sharoitini xar tomonlama, tulik o`rganib chikishni, xar bir esh xususiyatlariga karab, individual va guruxda ishlash uslublarini aniklashi lo­zim.
   
2. 
   Maktab psixologi bolalar urtasida uchrab turadigan psixik rivojlanishdan chyokinish xollarini tulik o`rganishi unga sabab bo`lgan ijtimoiypsixologik shartsharoitlarni analiz kilishi lozim.
   

3. Maktab psixologida turli eshli bolalar buyicha ularnnng qobiliyatlari, va kasbga kizikishiga doyr anik ilmiy analizlar, test natijalari asosi­da to`zilgan ma’lumotlar blanki bo`lishi kerak. Bu ma’lumotlarga asoslanib, psixolog bolalarga aloxidaaloxida yondoshish ayrimlariga kushmmcha darslar tashkil etish, maktab, oila hamqorligida bolalardagi qobiliyatlarni ustirish bilan boglik anik kursatmalar ishlab chikmogi lozim.
4. Maktab psixologi umuman maktabdagi aloxida sinflardagi ruxiy xolatlarni o`zaro munosabatlar bilam boglik bo`lgan psixologik muxitni aniklashi va rasmiy va norasmiy liderlar urtasidagi munosabatlarni chukur o`rganib, maktab ma`muriyatiga tarbiyaviy ishlar buyicha direktor urinbosariga kerakli yo`lyo`riklarni berib turishi kerak.
5. Bundan tashkari, maktab psixologi turli mojarolar, ziddiyatlar tartibbo`zarliklarning oldini olish, ularning tabiatini o`rganish choratadbirlari buyicha qonsul’tatsiyalar tashkil etishi kerak. Bunday qonsul’tatsiyalar aloxida otaonalar va pedagoglar jamoasi uchun tashkil etiladi. Ama
ukituvchnlar jamoasiga qonsul’tatsiya va erdamlar berishdir.
YUqoridagi vazifalardan kelib chikib, maktab psixologi faoliyatning asosiy yo`nalishlarini belgilashi mumkin. Ular diagnostik va to`zatish ishlari (xar kanday rivojlanish jarayonidagi cheklanishlar, orkada qolish xolatlarini aniklab, chorasini topish, ularni oldini olish) psixoprofilaktik ishlar (psixogigiyona, bolaning psixologik jixatdan normal rivojlanishini ta`minlovchi sharoitlar yaratish); psixologik qonsul’tatsiyalar, ukituvchilar, otaonalar va o`quvchilarning psixologik savodxonligini kutarish; psixolo­giyada kullaniladigan metodlarni qonkret shartlarga moslashtirish, ular dan samarali foydalanish, tuplangan ilmiy ma`lumotlarni sistemali tarzda ana­liz kilib borish, testlar to`zish. ularning sezgirligini ilmiy asoslash va xar bir bola qobiliyatini qolaversa, ukituvchilar bilimdonligini testlar erdamida muntazam tekshirib ilmiy xulosalar va kursatmalar tayyorlash kabilardan iboratdir.
O`ylaymizki, Respublikamizda maktabga psixologik xizNatijalar natijalar tadkiqotning o`z oldiga kuygan vazifalari va mat kursatish ishlarini taqomillashtirish kelajagimiz bo`lgan bolalarimizni jamiyat oldida to`rgan ulkan va ulugvor ishlarga tayyorlashga o`zining munosib hissasini kushadi;
Umuman jamiyatning psixologiya fani oldiga kuygan talablari ko`p. Ularni qondirish uchun jumxuriyatimizla avvalo kyong ilmiy tadkiqot ishlari­ni rivojlantirish ularning natijalarini dadil amalietga tadbik kilish davri kelgan. Amaliet bilan nazariya urtasidagi bogliklik xar bir ilmiy goyani xaetga tadbik kilish psixologlar oldida to`rgan asosiy vazifalardandir.