Buxoro davlat universiteti samadova sarvinoz samad qizi

MAFKURA - (arab. — fikrlar majmui) — muayyan ijtimoiy 
guruh, qatlam, millat, jamiyat, davlatning manfaatlari, orzulari, 

---

164 
maqsadlari ifodalangan qarashlar va ularni amalga oshirish tizimi. 
Unda manfaatlari ifodalanayotgan guruh va qatlamlarning oʻtmishi, 
bugungi kuni va istiqboli oʻz ifodasini topadi. Mafkura har qanday 
jamiyat hayotida zarur. Insoniyat tarixida turli-tuman Mafkuralar 
boʻlgan. Turli xalqlar va ijtimoiy kuchlarning gʻoyaviy rahnamolari, 
mutafakkir va arboblari oʻzlarining manfaat va maqsadlaridan kelib 
chiqib mafkuraviy taʼlimot va dasturlar ishlab chiqqanlar. Har qanday 
Mafkuraviy 
jamiyatda 
yangi 
paydo 
boʻlgan ijtimoiysiyosiy 
kuchlarning talab-ehtiyojlari, maqsadlarini ifoda etuvchi yangi 
gʻoyaviy tizim si-fatida vujudga keladi va, asosan, qu-yidagi 
vazifalarni oʻz oldiga qoʻyadi: muayyan gʻoyani odamlarning ongiga 
va ruhiyatiga singdirish; aholining turli guruhlarini birlashtirish; 
koʻzlangan maqsad va niyatlarga erishish uchun odamlarni safarbar 
etish; ularni maʼnaviyruhiy ragʻbatlantirish; aholini, ayniqsa, yosh 
avlodni 
gʻoyaviy 
tarbiyalash 
va 
mafkuraviy 
immunitetni 
shakllantirish; boshqa mafkuraviy va gʻoyaviy taʼsirlardan himoya 
qilish va shahrik. Mafkura muayyan falsafiy, diniy taʼlimotlar asosida 
yaratiladi, maʼlum ilmiy qarashlar, axloqiy tamoyillarga tayanadi. 
Mafkura oʻz mohiyati va taʼsir kuchiga koʻra, jamiyatni birlashtirishi 
yoki uni bir-biriga qarama-qarshi taraflarga boʻlib yuborishi, 
davlatning jahondagi obroʻ va mavqeini oshirishi yoki tushirishi, 
xalqlarni yuksaklikka koʻtarishi yoki tanazzulga du-chor etishi 
mumkin. Yuksak maqsadlar, bunyodkor gʻoyalarga asoslangan 
Mafkura ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotga turtki boʻladi, maʼnaviyatni 
yuksaltiradi, insonlarni ulugʻvor ishlarga safarbar etadi.