Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

Kk ■
 Msk + Kj ■
 MsJ + Ms. 
кар 
: 
bu yerda: 
M vfo 
My, Mshap - m os holda bitta k o ’rikning jo riy va 
kapital rem ontning o ’rtacha m ehnat sig ’imi.
Barcha turdagi rem ont ishlarini bajaruvchi ta ’m irlovchi ishchilam ing soni 
rem ontlar m ehnat sig ’im ining y ig ’indisiga, vaqt norm asini bajarish darajasiga va 
bir ishchining yillik ish vaqti fondiga b o g ’liq.
Rem ont ishlarini belgilashda rem ont norm ativlari alohida o ’rinni egallaydi. Bu 
norm ativlar asosida rem ont personali soni va rem ont ishlari qiym ati aniqlanadi. 
H am m a jih o zlar alohida-alohida guruhlarga ajratiladi, bu guruhlar uchun rem ont 
m urakkabligi 
koeffitsientlari 
o ’m atiladi. 
B u 
koeffitsientlar 
orqali 
rem ont 
m urakkabligi darajalari aniqlanadi. R em ont ishlarining um um iy m ehnat sig ’imlari 
yana quyidagi form ula orqali ham aniqlanadi:
M ,unl 
= R S 
(K kur 
+ 
Kj),
M s.um = Kk M sk + Kj M sj + M s.kap,
bu yerda:
R - rem ont m urakkabligi k o ’rsatkichi;
S -  guruhdagi jihozlar soni.
Rejali rem ont ishchilari soni quyidagi form ula orqali aniqlanadi:
bu yerda:
Msum - um um iy m ehnat sig ’imi;
Bo r, - bir ishchining o ’rtacha yillik ish vaqti.
Rem ont ishlari hajm i, rem ont uchun to ’xtovlar bosh m uxandis va sex 
boshliqlari tom onidan bir oy oldin belgilanadi. Bu ishlar uchun kalendar reja 
grafiklari tuziladi, bu grafiklam i tuzishda jih o zlar alohida-alohida guruhlarga 
bo ’linib, har bir guruh uchun rem ont brigadasi tuziladi. Bu brigadalar 2-4 
slesarlardan va 2-5 yordam chi ishchilardan tuziladi. H ar bir guruh b o ’yicha ishlar 
tartibi va bajarilishi m uddatlari aniqlanadi.
191

---

Jihozning rem ontiga b o ’lgan m ehnat sarfi rem ont ishlariga ketgan vaqt 
norm alari asosida aniqlanadi. N orm alar slesarlik-yig'uv operatsiyalari va ularning 
guruhlari b o ’yicha belgilanadi. U lar m a ’lum razryadlarga asosan kishi-soatlarda 
ifodalanadi.
N orm alar yordam ida faqat kapital rem ont uchun em as, balki jo riy rem ontlar 
uchun ketgan m ehnat sarflarini hisoblash m um kin. B unda 2 xil yondashish 
m um kin: Birinchi holda alohida m ashinalam ing kapital rem ontiga sarflanadigan 
m ehnat vaqt norm alari b o ’yicha aniqlanadi. K o ’rik va jo riy rem ont uchun m ehnat 
sarflari esa har bir m ashina uchun alohida hisoblanadi. Ikkinchi holda vaqt 
norm alari b o ’yicha barcha m ashinalar uchun rem ontning m urakkablik k o ’rsatkichi 
belgilanadi va unga asoslanib ham da boshqa norm ativlardan rem ont ishlarining 
um um iy m ehnat sig ’imi hisoblanadi. B u k o ’rsatkich rem ont ishlarining qiym atini 
ifodalashda asos b o ’lib xizm at qiladi. R O R sistem asi b o ’yicha rem ontni tashkil 
etishda m axsus xarajatlar sm etasi tuziladi. B archa xarajatlar jo riy rem ont uchun 
sarflar va kapital rem ont sarflariga b o ’linadi. B unday b o ’linish xarajatlam i qoplash 
m anbaining turli xilligi bilan b o g ’liq. Joriy rem ontlar xarajati m ahsulot tannarxiga 
kiritilsa, kapital rem ontlar am ortizastiya ajratm alari hisobidan qoplanadi.
X ususiy hollarda rem ont ishlarining qiym ati m e ’yoriy baholar yordam ida 
aniqlanadi. M e ’yoriy hujjatlar um um iy va alohida qiym atli baholashdan iborat. 
U m um iy qism ida m ashina rem ontining qiym atini hisoblash tartibi, qiym atli 
baholashda 
esa 
ishning 
narxi 
keltiriladi. 
Pudrat 
tashkilotlari 
tom onidan 
bajariladigan kapital rem ont uchun sm eta tuziladi.
U ning tarkibiga barcha m ashinalar rem ontining qiym ati, asosiy m aterial va 
ehtiyot qism larining narxi, uskunani o ’m atish xarajatlari kiritiladi.
Jihozlar RO R ini am alga oshirishning aniq shakli alohida korxonalam ing 
ishlash xususiyatiga b o g ’liq.
Turli sharoitlarda ishlovchi korxonalar uchun R O R ni tashkil etishning 
xususiyatlari:
1. 
M avsum iy korxonalar. U lar yiliga 1-3 oy to ’la quvvat bilan ishlaydilar. 
K eyin ish hajm i kam ayib boradi va asosiy fondlar rem ontga chiqariladi.
2. 
U zluksiz ishlovchi korxonalar. Joriy rem ont va k o ’riklardan tashqari har 
oyda m axsus kunlar belgilanib bular dekada to ’xtatishlari deyiladi. B undan tashqari 
bu korxonalar yiliga b ir m arta asosiy fondlam i rem ont qilish yoki yangilash 
m aqsadida to ’xtatadilar. D ekada to ’xtatishlam ing davriyligi va davomiyligi 
korxonaning faoliyat yuritish sharoitiga qarab belgilanadi. O datda ular oyda 2-3 
m arta o ’tkazilib 16-24 soat davom etadi. N avbatdagi dekada to ’xtatilishi vaqtida 
uskunalarning R O R b o ’yicha ishlari bajariladi, k o ’rik, jo riy yoki kapital 
re m o n t
192

---

am alga oshiriladi. ROR ishlari rejalangan naryad asosida bajarilib, to ’xtatilish 
arafasida rem ont brigadasiga beriladi.
Y illik to ’xtatish har bir korxona uchun har xil b o ’lib, o ’rtacha 1 oyni tashkil
etadi.
T o ’xtatish vaqtida avvalo kapital rem ont o ’tkaziladi, keyin esa grafik 
b o ’yicha tekshirish va jo riy rem ont 
bajariladi. Y illik to ’xtatishdan 1 oy oldin 
bajariladigan ishlam ing rejasi tuzilib, unga rem ont qilinishi kerak b o ’lgan barcha 
uskunalar kiritiladi va har bir guruh 
uchun alohida rem ont brigadasi tuziladi. 
U skunalarning har b ir guruhi uchun bajariladigan ishlam ing rejasi tuzilib, ularga 
ketadigan vaqt ham oldindan rejalashtiriladi. M ehnat sig ’imi yuqori b o ’lgan 
uskunalar birinchi navbatda rem ont qilinadi, keyin esa boshqalari.
3. 
M avsum iy 
b o ’lm agan 
uzlukli 
ishlovchi 
korxonalar. 
B u 
turdagi 
korxonalam ing xususiyati shundaki, ularda um um iy dam olish kunlari ham bor. 
M ana shu kunlarda rem ont xizm ati k o ’rsatish im koniyati bor. Bunda k o ’rik va jo riy
rem ont alohida belgilangan kunlarda rem ont brigadasi tom onidan am alga 
oshiriladi. Lekin bu holda ham dekada va yillik to ’xtatishlar k o ’zda tutiladi. Faqat 
rem ont ishlarining kam ayganligi tufayli ularning davriyligi va davom iyligi 
avvalgilariga nisbatan kam roq b o ’lishi mum kin.
R em ont ishlarini rejalashtirish va am alga oshirish.
R O R sistem asining asosiy reja hujjatlaridan b o ’lib, texnika bazasi 
rem ontining kalendar grafigi yillik reja hisoblanadi. U yoki barcha uskunalar uchun 
um im iy yoki m ashina turlarining rem onti xususiyatlariga asoslangan holda alohida 
guruhlar 
uchun 
alohida 
ishlab 
chiqiladi. 
G rafik 
rejalashtirilgan 
yilning 
boshlanishiga qadar tuzilib, uskunalarning kuzgi tekshirish natijalariga asoslanadi.
Kuzgi texnik tekshirish 
asosida avval jo riy yil uchun R O R grafigi 
belgilanadi, keyin yangi reja yili uchun xuddi shunday grafik tuziladi. Y angi 
grafikni tuzish uchun quyidagilar kerak: k o ’rik va jo riy rem ontlam ing m e ’yorlari, 
oxirgi rem ont xizm ati k o ’rsatilgan vaqti, dekada to ’xtatilishining davriyligi va 
davom iyligi, yillik to ’xtatilish 
davom iyligi va taxm iniy o ’tkazilish muddati. 
R em ont davrlari oldindan belgilanadi, y a ’ni ularning tartib raqam lari k o ’rsatiladi.
193

---