Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

M0у, - o ’rtacha quvvat;
Му.ь -  rejalashtirilayotgan yil boshidagi quvvat;
Mk -  ishga tushirilgan quvvat, kirish quvvati;
M C|, - chiqish quvvati;
П
2
- rejalashtirilayotgan davridagi chiqish quvvatidan foydalanilm agan oylar
soni;
Hi - ishga tushirilgan quvvatidan rejalashtirilgan davrda foydalanilm agan 
oylar soni.
Ishlab chiqarish quvvatidan foydalanishni yaxshilash asosiy y o ’nalishlari 
quyidagilardan iborat:
O ’m atilgan va ishchi texnolok jih o zlam in g texnik holatini m a ’lum darajada 
saqlash.
Ish joyida m ehnat v a ishlab chiqarishni tashkil qilishni yaxshilash.
Ishchilar m alakasini oshirish.
Ishlab chiqarilayotgan m ahsulot braklarini qisqartirish.
Ishlab chiqarish chiqindilarni kam aytirish.
Jihozlar ishi sm enalilik koeffitsientini oshirish.
M ahsulot chiqishini oshirish.
H am m a rem ont turlarini sifatli va o ’z vaqtida bajarish.
19.4. Ish la b ch iq a r ish q u v v a ti r e z e r v la ri v a ish la b ch iq a r ish q u v v a tid a n  
fo y d a la n is h a so siy k o ’rsa tk ic h la ri.
Ishlab chiqarish quvvatidan foydalanishning xaqiqiy koeffitsienti yil davom ida 
xaqiqatda ishlab chiqarilgan m ahsulot m iqdorining o ’rtacha yillik ishlab chiqarish 
q u w a tig a b o ’lgan nisbati bilan aniqlanadi. Q uvvatning hajm i bilan xaqiqiy ishlab
181

---

chiqarilgan m ahsulot o ’rtasidagi farq korxonada q o ’shim cha m ahsulot ishlab 
chiqarish im koniyati borligini k o ’rsatadi, bu ishlab chiqarish quvvati rezervi 
hisoblanadi.
Ishlab chiqarish quvvatidan foydalanishni belgilovchi um um iy k o ’rsatkich bir 
s o ’mlik asosiy fond hisobiga ishlab chiqarilgan yalpi m ahsulot yoki sotilgan 
m ahsulot m iqdori bilan ham o ’lchanadi. Bu k o ’rsatkich hajm i asosiy fondlardan va 
ayniqsa uskunalardan qanday foydalanilganligini k o ’rsatadi. Ishlab chiqarish 
quvvatidan foydalanishni ifodalaydigan yuqoridagi k o ’rsatkichlar yana bir qator 
k o ’rsatkichlar bilan to ’ldiriladi. B ular esa o ’z navbatida uskunalam ing ishlatilishini 
har tom onlam a xarakterlab beradi. B ularga uskunalardan ekstensiv, intensiv, 
integral va sm enali foydalanish koeffitsienti kiradi.
U skunalardan ekstensiv foydalanish koeffitsientini 
aniqlash uchun, ish 
soatlarining haqiqatda sarflangan m iqdorini