Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

I.Suhbat usuli - alohida suhbatlashib fikrlarini bilgan holda.
2.Anketa usuli.
3. Tajriha y o 'li bilan qabul qilish.
4 .0 ra liq muddatda sinash usuli.
5.Sinov
 - 
test usuli.
6.M uloqot usuli.
X ulosa qilib shuni aytish m um kinki har bir korxona rahbari o 'z jam oasidan 
rejalashtirilgan ishlam i am alga oshirishda m utaxassislar o 'z m alakalari asosida 
bo 'lish i, tartib intizom ga b o ’ysinish va jam o a har doim adolat m ezoni bo 'y ich a

---

i s h l a s h i
korxona va tashkilotning iqtisodiy rivojlanishiga olib keladi. B u esa 
ijtim oiy psixologik usulni yaxshi tashkil etish dem akdir.
B oshqarish usullari orqali boshqarish faoliyatining asosiy m azm uni am alga
oshiriladi.
B oshqaruv usullari ishchi jam oalari oldiga q o ’yilgan vazifalarini o ’z vaqtida 
yuqori sifatli qilib bajarilishini ta ’minlash uchun ularga nisbatan ko'riladigan 
chora-tadbirlam i va ta ’sirchan usullam i q o ‘llanilishini bildiradi.
Ishlab chiqarish boshqaruvida qo'llaniladigan barcha usullar o 'z a ro uzviy 
b o g 'liq b o ’lib, ular bir-birini to 'ld irad i. Boshqaruv usullari o 'z in in g tavsifiga ko'ra: 
iqtisodiy, tashkiliy-m a’m uriy, ijtim oiy-ruhiy b o 'lish i m um kin.
Iqtisodiy usullar. B oshqarishning bu usuli xodim lar va m ehnat jam oalarining 
m oddiy m anfaatlariga asoslangan b o 'lib , davlat jam o at va har b ir xodim ning 
m anfaatlarini bir-biri bilan uzviy b o g 'lan ish ig a im kon yaratadi.
Ishlab chiqarishning iqtisodiy usullariga tannarx, narx, foyda, rentabellik, 
m oddiy rag'batlantirish fondi kiradi. Iqtisodiy boshqaruv usullarining asosiy 
vazifasi ishlab chiqarishda har bir m ahsulot birligiga sarflanadigan xarajatlar 
m iqdorini kam aytirishga im kon beruvchi x o 'ja lik m exanizm larining yangi 
usullarini vujudga keltirish va undan sam arali foydalanishdir. X o ’ja lik m exanizm i 
negizini uchta asosiy masala: ishlab chiqarishni boshqarish, rejalashtirish va 
rag'batlantirish 
tashkil 
etadi. 
U lar 
x o 'ja lik
m exanizm ida 
um um iy 
qilib 
birlashtirilganda davlat iqtisodini tutib turadi. X o 'jalik m exanizm i o 'z ichiga 
boshqaruvning asosi b o 'lg an rejalashtirishni, x o 'jalik n i boshqarishda am aliyotda 
qo'llaniladigan iqtisodiy tizim larni x o 'jalik tashkilotlarining tashkiliy tizim ini, 
ularning ish usullarini, m ehnat jam oalarining ishlab chiqarishni boshqarishda 
qatnashishini o 'z ichiga oladi.
Ishlab chiqarishda yangi x o 'jalik m exanizm idan sam arali foydalanish 
m ehnat jam oalari va har bir xodim dan fan-texnika taraqqiyotini jadallashtirish, 
ishlab chiqarish sam aradorligini oshirish va x o 'ja lik m exanizm ini takom illashtirish 
usullarini qidirib topishni talab etadi. M asalan, ish haqi fondlarini oldindan 
rejalashtirish o 'm ig a ish haqi norm ativlarini q o 'llash jam oaning m ahsulot ishlab 
chiqarish hajm ini oshirishidan m anfaatdor qiladi, im tiyozli shartlar asosida qarz 
berish bilan xalq iste’m ol m ollarini ishlab chiqarishning yangi quvvatlarini 
yaratishga qiziqtiradi.
M azkur usullardan ishlab chiqarishda shunday foydalanish kerakki, bunda 
har bir xodim va jam o an in g m oddiy m anfaatlarini qondirish darajasi ularning 
um um iy pirovard natijalariga erishishga q o 'sh g an hissasi bilan belgilanishi lozim.
K orxona ishchi xodim larining yuksak pirovard natijalariga erishganligi 
uchun m oddiy rag 'b atlan tirish m ehnat jam oasining x o 'ja lik hisobi darom adidan 
hosil qilingan iqtisodiy ra g ’batlantirish fondidan am alga oshiriladi.
81

---

Iqtisodiy 
rag'batlantirish 
fondiga 
m oddiy 
rag'batlantirish, 
ijtim oiy 
rivojlantirish, ishlab chiqarish, fan va texnikani rivojlantirish fondlari kiradi.
X odim lar, m ehnat jam oalari qanchalik unum li m ehnat qilsalar ulam ing 
xo 'jalik darom adi shunchalik k o ‘p b o 'lad i. Bu xodim lam ing ijtim oiy va m oddiy 
talablarini qondirishga keng y o 'l ochib beradi. Iqtisodiy qonunlam i chuqur bilish 
v a ulardan har tom onlam a foydalanish davlat tuzum ining afzalliklarini ro'yobga 
chiqarish, m am lakat iqtisodiy-ijtim oiy taraqqiyotini jadallashtirishning zarur 
shartidir.