Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

154 
tayyorlashni tashkil etish.
IV.Bob. Ishlab chiqarishni texnologik tayyorlashni tashkil etish. 
158
15. Ishlab chiqarishni texnologik tayyorlashni tashkil etishning 
158 
maqsadlari.
16. Texnologik tayyorgarlik bosqichlari. 
160
17. Ishlab chiqarishda texnikaviy tayyorlashni tashkil etish. 
163
V.Bob. Sanoat korxonasi ishlab chiqarish dasturi va quvvati. 
169
18. Ishlab chiqarish dasturi mazmuni. 
169 
19.1shlab chiqarish quvvatining mohiyati. 
169
VI.Bob. Sanoat korxonalari yordamchi ishlab chiqarishlar va 
185 
xo’jaliklar ishini tashkil etish.
20.Korxona ta’mirlash-remont xo’jaligi ishini tashkil etish. 
194
21.Energiya ta’minoti yoki energetika xo’jaligi faoliyati va uni tashkil 
199 
etish.
22.1chki zavod transporti, ombor va yongindan muhofaza xo’jaligi. 
213
VII.Bob. Sanoat korxonalarida mehnat va ish haqini tashkil etish. 
213
23.Mehnatni ilmiy tashkil etish. 
226
24.Sanoat korxonalarida, paxta tozalash, to’qimachilik va yengil sanoat 
251 
korxonalari kadrlari tarkibi.
25.Sanoat korxonalarida, paxta tozalash, to’qimachilik va yengil sanoat 
268 
korxonalarida mehnatga haq to’lashni tashkil qilish.
26.Marketing faoliyatini tashkil etish. 
283
Glossariy 
288 
Koydalanilgan adabiyotlar
3

---

KIRISH
Y urtim iz salohiyatining tobora yuksalib borayotgani, so ’nggi yillarda ishga 
tushirilgan 
yangi 
zam onaviy 
quvvatlar, 
ishlab 
chiqarish 
va 
ijtim oiy 
infratuzilm aning rivoji, tizim li ravishda am alga oshirilayotgan islohotlar va 
iqtisodiyotning erkinlashtirilishi m am lakatim izda yaratilgan nihoyatda qulay 
investitsiya 
m uhiti 
iqtisodiy rivojlanishining 
yanada 
yuksakroq 
m aqsadli 
k o ’rsatkichlarini belgilash im konini beradi. M am lakatim iz 
har tom onlam a 
rivojlanish y o ’lida shaxdam qadam lar bilan ilgarilab borar ekan, uning qadam lari 
rivojlanishning ham m a jabhalarini qam rab olm oqda. Bu jab h alar faoliyati 
k o ’pincha korxonalar, tashkilotlarda olib boriladi. H ozirgi kunda m ustaqil 
O ’zbekistonim izda ishlab chiqarishni rivojlantirishga alohida e ’tibor berib 
kelinm oqda.
O ’zbekistonda iqtisodiyotni erkinlashtirishdan asosiy m aqsad - ijtim oiy 
y o ’naltirilgan iqtisodiyotni sam arali boshqarish tizim larini shakllantirish asosida 
ishlab chiqarishni iste’m olchi xohish - irodasiga tom on burish, fuqarolarning 
iqtisodiy 
erkinligini 
ta ’m inlagan 
holda 
m ehnatsevarlikni, 
ijodkorlikni, 
tashabbuskorlikni, yuqori unum dorlikni ra g ’batlantirish uchun o b ’yektiv sharoit 
yaratishdan iboratdir. B u m exanizm bir tom ondan - m ehnat, m oddiy va m oliyaviy 
resurslardan oqilona foydalanishga im kon yaratsa, boshqa tom ondan - ishlab 
chiqarishning m oslashuvchanligini, iqtisodiy faoliyatga ilm iy - texnika taraqqiyoti 
yutuqlarini doim o q o ’llab borishni talab etadi.
Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etishning vazifasi b o ’lib 
korxona, alohida tashkilotlam ing x o ’ja lik faoliyatini o ’rganish hisoblanadi, 
m aqsadi b o ’lib esa oliy, o ’rta va quyi darajadagi b o ’lajak iqtisodchilam i, 
boshqaruvchi 
m enejerlam i korxona ishlab chiqarish x o ’ja lik faoliyatining 
k o ’nikm alarini o ’rgatishdan iborat.
Sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish fanini chuqur o ’rganish 
talabalam i, yosh avlodni ishlab chiqarish bilan aloqalarini m ustahkam lashga, 
fanning o b ’yekti b o ’lm ish korxonalar to ’g ’risida tushunchaga ega b o ’lishlariga olib 
keladi.
M azkur o ’quv q o ’llanm a etti bobdan iborat b o ’lib, u o ’z navbatida zarur 
k o ’rgazm ali chizm alar, grafik va jad v allar bilan to ’ldirilgan.
Birinchi bobda Sanoat korxonalarining iqtisodiyotda tutgan o ’rni, y a ’ni 
sanoat korxonalarida ishlab chiqarishni tashkil etish fanining o b ’yekti, predm eti va 
uslubi, korxonalam ing turlari va tashkiliy-texnikaviy tizim i, sanoat korxonalarining 
asosiy m aqsadi va vazifalari, sanoat korxonasining tarkibi va sanoat korxonalarini 
boshqarish tizim i yoritilgan.

---

Ikkinchi bobda Ishlab chiqarishni tashkil etishning um um iy asoslarida ishlab 
chiqarish jarayonining turlanishi, ishlab chiqarish jarayonlarini tashkil etish 
tam oyillari va usullari, ishlab chiqarishning 
tashkiliy turlari va ular tavsifi, 
korxonada ishlab chiqarish jarayoni, asosiy va yordam chi jaray o n lar tavsifi, ishlab 
chiqarish operatsiyalari va ular turlari, ishlab chiqarish davri, ish davri va uning 
koeffitsienti tushunchalari, yagona, seriyali, om m aviy ishlab chiqarish turlari va 
ishlab chiqarishni tashkil qilish m etodlari, ishlab chiqarish jarayonini potok asosida 
tashkil qilish uslubi, potok chizig'i va belgilari asosida potok ch izig ’ining 
guruhlanishi, 
p ax ta-to ’qim achilik klasterlarini tashkil etish asoslari, innovatsion 
texnologiyalar sam aradorligi, sanoat korxonalarida xom ashyo ta ’minoti korxonalar 
m isolida batafsil yoritilgan.
U chinchi bob ilshlab chiqarishni texnikaviy rivojlantirish va tashkil qilish 
asoslari, y a ’ni yangi texnikani yaratish va o ’zlashtirish, ilm iy-tadqiqot va tajriba- 
konstruktorlik ishlarini tashkil etish, ixtiro va ratsionalizatorlik faoliyati, ishlab 
chiqarishni konstruktorlik tayyorlashni tashkil etish m asalalarini o ’z ichiga olgan.
T o ’rtinchi bobda ishlab chiqarishni tcxnologik tayyorlashni tashkil etish, 
y a ’ni ishlab chiqarishni texnologik tayyorlashni tashkil etishning m aqsadlari, 
texnologik tayyorgarlik bosqichlari, ishlab chiqarishda texnikaviy 
tayyorlashni 
tashkil etish kabi m asalalar keng o ’rin olgan.
B eshinchi bobda sanoat korxonasi ishlab chiqarish dasturi.korxona ishlab 
chiqarish quvvati, ishlab chiqarish quvvatiga ta ’sir qiluvchi om illar, ishlab 
chiqarish quvvatini hisoblash m etodikasi, ishlab chiqarish quvvati rezervlari va 
ishlab chiqarish q u w a tid a n foydalanish asosiy k o ’rsatkichlari kabi m asalalar keng 
o ’rin olgan.
O ltinchi bobda korxona ta ’m irlash-rem ont x o ’jalig i ishini tashkil etish, 
energiya ta ’minoti yoki energetika x o ’jalig i faoliyati va uni tashkil etish, 
energetika x o ’jalig in in g asosiy m aqsadi, energetika x o ’ja li strukturasi, korxonada 
rem ont x o ’jalig in i tashkil qilish ishlari, rejali ogohlantirish rem ont sistem asi, 
jih o zlam i ta ’m irlashni rejalashtirish, turli sharoitlarga ishlovchi korxonalar uchun 
rejali ogohlantiruvchi rem ontini tashkil etish xususiyatlari, korxonaning transport 
va om bor x o ’jalig i, 
ichki zavod transporti, om bor 
va yongindan m uhofaza 
x o ’jalig i kabi m asalalar keng o ’rin olgan.
Y ettinchi bobda m ehnatni ilm iy tashkil etish, sanoat korxonalarida, paxta 
tozalash, to ’qim achilik 
v a yengil sanoat korxonalari kadrlari tarkibi, sanoat 
korxonalarida m ehnatga haq to ’lashni tashkil qilish va m arketing faoliyatini tashkil 
etish to ’g 'risid a m a ’lum otlar berilgan.
U shbu o ’quv q o ’llanm ada yoritilgan barcha m asalalar korxonalar va firm alar 
ishlab chiqarish faoliyatini boshqarishda to ’g ’ri y o ’nalishlam i berishda asos 
b o ’lishi mum kin.
5

---