Buxoro muhandilik-texnologiya instituti yuldasheva saida nem atovna sanoat korxonalarida

1 8 .2 . Ish la b ch iq a r ish d a stu r ig a q o 'lla n ila d ig a n to v a r , y a lp i, so tilg a n  
m a h s u lo t ta rk ih i.
Ishlab chiqarish dasturi - bu m a'lum nom enklatura va assortim entda 
rejalashtirilgan m ahsulot hajm i.
R ejalashtirilgan savdo hajm i ishlab chiqarish dasturini ishlab chiqish uchun 
asosdir. R ejalashtirilgan savdo hajm i ishlab chiqarish hajm ini jism oniy va pul 
shaklida aniqlash, m ateriallarga, uskunalarga zarur talablam i hisoblash, zam r ishchi 
kuchini aniqlash, m ahsulot sifatini yaxshilash bo'yicha chora-tadbirlam i belgilash 
va hk. Shunday qilib, ishlab chiqarish hajm ini aniqlash kom paniya boshqam vining 
asosi va boshlang'ich bosqichidir.
M ahsulot hajm ini o'lchash ko'rsatkichlari tizim i ushbu hajm ni m iqdoriy va 
sifat jih atid an tavsiflashi kerak. U tabiiy, yarim tabiiy, m ehnat va xarajat 
ko'rsatkichlaridan iborat.
T abiiy-m oddiy 
shaklidagi 
m ahsulotlar 
asosan tabiiy (jism oniy) o'lchov 
birligi (dona, tonna, kvadrat m etr, iste'm olchilar soni v a boshqalar) bilan 
ta v s ifla n a d i. A gar 
um um iy 
iste'm ol 
iste'm ol 
xususiyatlariga 
ega 
bo'lgan 
m ahsulotning bir nechta navlari ishlab chiqarilsa, buxgalteriya hisobi va texnik-
171

---

iqtisodiy 
hisob-kitoblarni 
soddalashtirish 
uchun shartli-tabiiy 
o'lchov 
birliklaridan (konservalangan oziq-ovqat m ahsulotlarining shartli qutilari, asosiy 
ozuqa tarkibidagi bir kalay o'g'itlari m assasi va boshqalar) foydalanishingiz 
m um kin. ) B u ishlab chiqarishning butun hajm ini bir o'lchovda, tabiiy-m oddiy 
shaklda ifodalashga im kon beradi.
M ehnat ko'rsatkichlari ishlab chiqarish hajm ini vaqt ko'rsatkichlarida aks 
ettiradi - standart, m ashina soatlari, m ashina sm enalari, odam lar, ish kunlari va 
boshqalar.
Q iym at ko'rsatkichlari ishlab chiqarish hajm ini pul birligida ifodalaydi va 
ishlab chiqarilgan m ahsulot hajm ining o'rganilayotganiga qarab, yalpi, Tovar, 
sotilgan va s o f m ahsulotlar ajralib turadi.
M ahsulot ishlab chiqarish hajm i qiym at ifodasida tovar m ahsulot va yalpi 
m ahsulot k o'rsatkichlarida hisobga olinadi.
K orxonada m ahsulot ishlab chiqarishning asosiy qiym at ko'rsatkichlariga 
yalpi oboroti, zavod ichki oborot, tovar m ahsuloti, yalpi m ahsulot, m ahsulotning 
sotish hajm i, qayta ishlash norm ativ oboroti , so f va shartli-sof m ahsulot kiradi
Sanoat korxonasining