Buyrak va siydik ayirish kasalliklari bor bemorlarni parvarish qilish

Termiz davlat universiteti Tabiiy fanlar fakulteti 321-guruh talabasi Xalilova G’olibaning Zoologiya fanidan tayyorlagan MUSTAQIL ISHI

MAVZU:TRAXEYALILAR KENJA TIPI SISTEMATIKASI,FILOGENEZI VA EKALOGIYASI

REJA:

• 1. Traxeyalilarning o’ziga xos xususiyatlari.
• 2. 2.Ko’poyoqlilarning umumiy tuzilishi.
• 3. Ko’poyoqlilarning klassifikatsiyasi va muhim vakillari.
• 4. Ko’poyoqlilarning ahamiyati.
• 5. Traxeyalilarning sistematikasi va filogenezi.

Трахеялилар кенжа типининг умумий тавсифи

• Трахеялилар кенжа типининг умумий тавсифи
• Трахеялилар қуруқликда яшашга мослашган, трахея-лар ёрдамида нафас оладиган бўғимоёқлилардир. Кўпчи-лик трахеялиларнинг бош бўлими акроннинг 4 та тана бўғими билан қўшилишидан ҳосил бўлган. Бош ўсимта-лари бир жуфт мўйловлар ва 3 жуфт оғиз органларидан иборат. Мўйловлар қисқичбақаларнинг антеннуллаларига мое келади. Трахеялиларнинг қисқичбақалар антенналарига мос келадиган ўсимта-лар бўлмайди, бўғимнинг ўзи қисман редукцияга учрайди.
• Оғиз органлари бир жуфт юқори жағлар- мандибулалар ва икки жуфт пастки жағлар- максиллалардан иборат. Тана бўлимлари ва бўғимлари сони кенг миқёсда ўзгариб туради. Тана қоплағичи сув ўтказмайдиган бўлади. Кўпчилик трахеялилар кутикуласи сиртдан жуда юпқа (0,4 мм қалинликда) сув юқтирмайдиган мумсимон ва ёғсимон парда-эпикутикула билан қопланган.
• Мальпиги найчаларининг тузилиши ҳам сувни тежаб сарфлаш учун хизмат қилади. Чунки мальпиги найчалари ичакнинг кейинги қисмига очилади. Сийдик билан ажралган ортиқча суюқлик ичак девори орқали яна қайта сўриб олинади. Трахеялиларнинг организмида содир бўладиган биокимёвий реакциялар ҳам сувни тежашга қаратилган.

Traxeyalilarning ayirish organi - malpigi naychalarining tuzilishi ham suvni tejab sarflash uchun xizmat qiladi. Chunki malpigi naychalari tashqi muhitga emas, balki ichakning orqa qismiga ochiladi. Siydigi bilan ajralgan ortiqcha suyuqlik ichak devori orqali yana qaytadan so’rib olinadi. Traxeyalilar organizmida sodir bo’ladigan biokimyoviy reaksiyalar ham suvni tejashga qaratilgan. Shu sababdan ular organizmida oqsillar parchalanishi natijasida mochevina emas, balki siydik kislotasi hosil bo’ladi. Bu modda osonlikcha kristall holatga o’tadi; uni organizmdan yuvib chiqarish uchun ko’p suv zarur bo’lmaydi. Bundan tashqari traxeyalilarning tana bo’shlig’idagi yog’ moddasi parchalanganida organizm uchun zarur suv hosil bo’ladi. Shunday qilib, traxeyalilar hamma organlarining tuzilishi suvni tejab sarflashga moslashgan. Ana shu tufayli ko’pchilik traxeyalilar tuproqdan quruqlikka chiqishgan. Ko’pgina turlari havo muhitini ham egallashgan.