Neyrogipofizar gormon ishlab chikish jarayoniga (sintez) bir kancha omillar (faktorlar) sababchi buladi: 1) markaziy nerv tizimi; 2) konning osmotik bosimi; 3) kartikosteroid gormonlari; 4) renin - angiotenzin tizimi; 5) dorivor moddalar. Vazopressin ajralib chikishiga ba’zi neyrogen omillar sababchi bulishi mumkin. (ogrik, travma, kayfiyat) lekin markaziy nerv tizimi aktiv xolatga kelsa va kup mikdorda adrenalin xosil bulsa, vazopressin xosil bulishi kamayadi. - Neyrogipofizar gormon ishlab chikish jarayoniga (sintez) bir kancha omillar (faktorlar) sababchi buladi: 1) markaziy nerv tizimi; 2) konning osmotik bosimi; 3) kartikosteroid gormonlari; 4) renin - angiotenzin tizimi; 5) dorivor moddalar. Vazopressin ajralib chikishiga ba’zi neyrogen omillar sababchi bulishi mumkin. (ogrik, travma, kayfiyat) lekin markaziy nerv tizimi aktiv xolatga kelsa va kup mikdorda adrenalin xosil bulsa, vazopressin xosil bulishi kamayadi.
- konning osmotik bosimining 2% uzgarishi gormonning ishlab chikarishiga sababchi bulib, kon bosimi pasayishi gormon kamayishiga va osmotik bosimning kupayishi gormonning kupayishiga sababchi buladi. Vazopressin mikdori kupayadi. konda buyrak usti bezining faoliyati buzilganda angiotenzin organizmga yuborilganda vazopressin mikdori kupayadi, lekin bu xolat Na+ioniga mikdoriga va kon bosimiga ta’sir kilmaydi. Xuddi shunday uzgarish organizmga renin yuborilganda kuzatiladi.
Vazopressin ta’sirida kon bosimini oshishi periferik arterial va kapillyarlarning torayishi bilan boglik. Bu xolatda yurak va upka kon tomirlari torayishi, miya va buyrak tomirlarining kengayishi kuzatiladi. - Vazopressin ta’sirida kon bosimini oshishi periferik arterial va kapillyarlarning torayishi bilan boglik. Bu xolatda yurak va upka kon tomirlari torayishi, miya va buyrak tomirlarining kengayishi kuzatiladi.
- Vazopressin buyrak faoliyatiga ta’sir kilib, suvning gistal kismda kayta surilishini kuchaytiradi va natijada siydikda Na+, Sl-, fosfor va umumiy azot mikdori kupayishiga sababchi buladi. Gormonning yashash davri 12 minut, 0,1 mkg mikdorda kuchli ta’sir kiladi.
- Demak, vazopressin ishlab chikarilishi kon osmotik bosimini oshganda kuchayadi, ya’ni kup tuz iste’mol kilganda yoki tanadagi suvni mikdori kamayganda. Vazopressin ishlab chikarilishi kamaygan xolatda odamda kandsiz diabet kasali vujudga keladi.
- Bu kasallik asosan gipofiz yoki gipotalamus zararlanganda vujudga keladi. Bu xolatda siydik juda kichik solishtirma ogirlikka ega buladi (1,002-1,006) va unda juda kam mikdorda Sl- ioni buladi. Bir sutka davomida kasal 4-5 litr siydik (poliuriya) chikarishi mumkin. Shunga binoan kasal odam juda kup mikdorda suv iste’mol kiladi. Ularda suvga extiyoj kuchayadi (polidipsiya). Bu kasal odamlarga vazopressin yuborish bilan kasallik alomatlarini va siydik ishlab chikarish jarayonini boshkarish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
